ΠΕΛΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΡΕΥΜΑ ΑΠΟ… ΓΑΪΔΟΥΡΑΓΚΑΘΟ!
Ένα σημαντικό «κομμάτι» της «Πράσινης» Ανάπτυξης αφορά και την μελέτη,την καλλιέργεια, την αξιοποίηση των ενεργειακών φυτών. Στην χώρα μας, ένας «δικός μας»-μια και κατάγεται από τον Αγκόνα της Θηνιάς-ο καθηγητής του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας κ. Νίκος Δαναλάτος, πρωταγωνιστεί εδώ και πολλά χρόνια σε αυτόν τον τόσο ενδιαφέροντα χώρο .Ο κ. Δαναλάτος έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με την καλλιέργεια της αγριοαγκινάρας(γαϊδουράγκαθου!), η οποία, υποστηρίζει, ότι μπορεί να προσφέρει πολλά, ως ενεργειακό φυτό, και στους παραγωγούς και στο περιβάλλον και στη χώρα!(Δεν παραλείψαμε, φυσικά, να τον ρωτήσουμε και για τις δυνατότητες που υπάρχουν στην Κεφαλονιά!)
Η ‘‘Φ’’
Ν .ΔΑΝΑΛΑΤΟΣ *: «Η ΑΓΡΙΑΓΚΙΝΑΡΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ!»
Γιατί….αγριαγκινάρα;
Πιστεύω ότι η αγριαγκινάρα μπορεί να αλλάξει την αγροτική οικονομία όλης της χώρας! Εκτιμώ ότι μπορούν στη χώρα να καλλιεργηθούν με αγριοαγκινάρα, συνολικά 5 εκατ .στρέμματα. Η αντικατάσταση 2.000.000 στρεμμάτων σιταριού –από τα περίπου 10.000.000 στρεμ. σιτηρών ή 5% της Ελληνικής γεωργικής γης- με αγριαγκινάρα, θα απέδιδε παραγωγή περί τα 1.300.000 κυβικά ισοδύναμου πετρελαίου θέρμανσης. Πρέπει να σημειωθεί ότι η αντικατάσταση σιταριού με αγριαγκινάρα, ενδείκνυται, κατ αρχάς για περιπτώσεις άγονων/ ξηρικών αγρών πολύ χαμηλής απόδοσης. Ένα παράδειγμα για την προκύπτουσα ωφέλεια: 1 εκατοµµύριο στρέµµατα αγριαγκινάρας µπορούν να παράγουν δύο εκατοµµύρια τόνους βιοµάζας ετησίως, ποσότητα που αρκεί για να αντικαταστήσει το πετρέλαιο που χρησιµοποιείται για ηλεκτροπαραγωγή στους σταθµούς της ΔΕΗ στα ελληνικά νησιά για τα οποία ξοδεύονται κάθε χρόνο 800 εκατομμύρια ευρώ(σε πετρέλαιο) ενώ το αντίστοιχο κόστος σε μονάδες που θα αξιοποιούσαν την αγριαγκινάρα είναι 300 εκατομμύρια! Το πράγμα θα απογειωθεί όταν «πεισθούν» οι αγρότες ότι η καλλιέργεια του… γαϊδουράγκαθου μπορεί να τους διασφαλίσει υψηλά εισοδήματα. Είναι αρκετοί, όμως, αυτοί που έχουν δει την απόδοση που έχουν οι πειραματικές καλλιέργειες στους χώρους του Πανεπιστήμιου και αλλού.
Η αγριοαγκινάρα έχει μεγάλη προσαρμοστικότητα και ανθεκτικότητα στις καιρικές και τις εδαφικές συνθήκες, πράγμα που αποδείχτηκε από την καλλιέργεια 300.000 στρεμμάτων που κάναμε στη Ρουμανία. Το φυτό ξεπέρασε την ανάπτυξη, φτάνοντας προσδοκώμενη ανάπτυξη, φτάνοντας τα 4,30 μέτρα.Αυτό, σημαίνει διπλάσια απόδοση, και με σκληρό χειμώνα. Ο θεσαλικός κάμπος είναι ιδανικός για την αποδοτική καλλιέργειά της.
Κατ αρχάς, η απόδοση της αγριαγκινάρας ως βιοκαυσίμου είναι πολύ υψηλή, πολύ υψηλότερη από το καλαμπόκι που καλλιεργείται στην Αμερική. Έπειτα, συγκρίνοντάς την με καλλιέργειες άλλων ενεργειακών φυτών βρίσκουμε ότι η καλλιέργειά της έχει πολύ μικρό κόστος
Η καλλιέργεια της αγριαγκινάρας θα συμβάλλει στη μείωση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων και την κάλυψη των συνεχώς αυξανόμενων ενεργειακών αναγκών από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ασφαλείς και συμβατές με το περιβάλλον και, κυρίως ,όσον αφορά τον περιορισμό του φαινόμενου του θερμοκηπίου και τον περιορισμό των όξινων βροχών, σύμφωνα με τις αποφάσεις των συνόδων του Ρίο Ντι Τζανέιρο και του Κιότο, διότι η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με βιομάζα είναι ουδέτερη σε εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, καθώς η ποσότητα που ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα μετά την καύση της αφομοιώνεται από το φυτό κατά την φωτοσύνθεση, ενώ από την άλλη πλευρά με την καύση βιομάζας σχεδόν μηδενίζεται η απελευθέρωση θείου στην ατμόσφαιρα. Κατά τη διαδικασία μετατροπής της βιομάζας σε “πράσινη” ενέργεια, όλα τα στοιχεία εκτός του αζώτου, επιστρέφουν ως στάχτη στο έδαφος. Η παγκόσμια έρευνα, που ακόμη εξελίσσεται, έχει δείξει ότι, το περιβάλλον ουδόλως επιβαρύνεται από τις εκπομπές αερίων κατά την παραγωγή ενέργειας από τα βιοκαύσιμα, αλλά και κατά την παραγωγή της βιομάζας. Οι περιβαλλοντικές εκροές, επίσης, των υπό μελέτη συστημάτων καλλιεργειών με αγριαγκινάρα, , για παραγωγή βιοενέργειας είναι χαμηλότερες απ’ αυτές των παραδοσιακών καλλιεργειών. Επιπλέον η καλλιέργεια της αποτρέπει την διάβρωση των εδαφών και αυξάνει τη γονιμότητά τους! Η αγριαγκινάρα, τέλος, είναι πολύ ανθεκτικό φυτό, πράγμα που σηµαίνει ότι η καλλιέργειά της σε μεγάλη κλίμακα θα έχει ως αποτέλεσµα τη µείωση των αναγκών σε νερό και βέβαια τον περιορισµό της ρύπανσης του υπέδαφους µε φυτοφάρµακα.
Υπάρχει δυσκολία με τους αγρότες;
Πολλοί παραγωγοί της Μαγνησίας έχουν συμφωνήσει να καλλιεργήσουν 40.000 στρέμματα, η παραγωγή των οποίων θα χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε 6 μονάδες συνολικής ισχύος 15 ΜW ,ενώ, συνεχίζεται σε Κοζάνη-Πτολεμαϊδα το καλλιεργητικό πρόγραμμα σε συμφωνία με την Δ.Ε.Η. Υπήρχαν-και υπάρχουν- δισταγμοί και αμφιταλαντεύσεις, οι οποίοι προέρχονταν /προέρχονται από την τιμή/τόνο-η οποία, όμως, είναι πολύ καλή στο πρόγραμμα παραγωγής 15 MW και -κυρίως-από την απόδοση ανά στρέμμα! Για την Κεφαλονιά τι βλέπετε;
Η αγριαγκινάρα φύεται και καλλιεργείται παντού αλλά αντικαθιστώντας στάρι ή αρδευόμενη μεγάλη καλλιέργεια (μπαμπάκι, καλαμπόκι, κλπ). Για το νησί θα έβλεπα αντικατάσταση σταριού. Ο λόγος απόδοσης είναι 4.5-5.0 προς 1 στα κιλά σταριού. Ένα χωράφι,δηλαδή, που αποδίδει 300 κιλά στάρι θα δώσει 1200- 1400 κιλά ξηρής βιομάζας προς 7 λεπτά το κιλό, δηλαδή 84 έως 100 € μείον τα έξοδα συγκομιδής. Τον πρώτο χρόνο η σπορά κοστίζει όσο και στο στάρι αλλά για 10-12 χρόνια δε χρειάζεται παρά λίγο λίπασμα μετά τη 3η-5η χρονιά. Αυτό είναι καλό κίνητρο για τον γεωργό μιας που η καλλιέργεια ενεργοποιεί και τα δικαιώματα (περί τα 35 €/στρ).
Και αν καλλιεργηθούν στο νησί αγριαγκινάρες πώς θα μπορούσε να απορροφηθεί η εδώ παραγωγή;
Σημαντικό θέμα είναι η απορρόφηση του καυσίμου στο νησί. Θα μπορούσαμε να μελετήσουμε τη δυνατότητα αλλαγής συμβατικών καυτήρων με πελλετοκαυστήρες από οικιακή χρήση έως μεγαλύτερες εφαρμογές (πχ ξενοδοχεία, θερμοκήπια, ασβεστάδικα) ακόμα και για παραγωγή Η/Ρ σε σταθμούς της ΔΕΗ μιας και το κόστος πρώτης ύλης έρχεται στο 1/3 του (ισοδύναμου) πετρελαίου.
———————————————————————————————
* Ο Δρ.Νικόλαος Δαναλάτος είναι Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας- Τμήμα Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος και Διευθυντής του Εργαστηρίου Γεωργίας και Οικολογίας Φυτών.
Η …ΘΑΥΜΑΣΤΗ ΑΓΡΙΑΓΚΙΝΑΡΑ!
Είναι ένα πραγματικά καταπληκτικό προϊόν! Στην αρχαιότητα την χρησιμοποιούσαν για παθήσεις του συκωτιού και ως αντίδοτο για δηλητηριάσεις! Από αυτήν μπορεί να παραχθούν κρέμες( που κάνουν πολύ καλό στο δέρμα!),αλλά και τυροποιητική πυτιά.«Η απόδοσή της είναι πολύ ανώτερη από τη ζωική. Φανταστείτε ότι με 3 λίτρα γάλακτος, χρησιμοποιώντας ζωικής προέλευσης ένζυμα παίρνεις περίπου 700 γρ. λευκό τυρί ενώ με τα φυτικής προέλευσης, από την αγριαγκινάρα, περίπου τη διπλάσια ποσότητα »( εφημ. ΒΗΜΑ: Γ. Ισκούδης). Η αγριαγκινάρα είναι ένα πολυετές φυτό, (10-12 χρόνια) καλά προσαρμοσμένο στις ξηροθερμικές συνθήκες της Ν. Ευρώπης. Η ανάπτυξή της ξεκινά με τα πρωτοβρόχια του φθινόπωρου και συνεχίζεται μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού, όταν η υγρασία του εδάφους μειώνεται κατά πολύ. Τότε, το «εναέριο» τμήμα του φυτού αποξηραίνεται και μπορεί να συγκομισθεί ξηρό την περίοδο Ιουλίου – Σεπτεμβρίου. Στο διάστημα από Οκτώβρη μέχρι Ιούλιο δεν χρειάζεται καθόλου νερό και λίπασμα και ,φυσικά , μια και είναι ζιζάνιο δεν επιτρέπει την ανάπτυξη άλλων ζιζανίων και έτσι δεν χρειάζεται ζιζανιοκτόνα.(Εάν ,πάντως, έχουμε 2-3 αρδεύσεις από τα μέσα Απριλίου μέχρι το τέλος Μαΐου οι αποδόσεις κυμαίνονται από 2500 -3000 κιλά ξηρής ουσίας ανά στρέμμα, ενώ η απόδοση σε ξηρή ουσία κυμαίνεται από 1200-1600 κιλά σε μη αρδευόμενα χωράφια) Tον Iούλιο, τον Aύγουστο και τον Σεπτέμβριο μαζεύεται η ξηρή ουσία σε μπάλες και μεταφέρεται σε μονάδες επεξεργασίας. Στο εργοστάσιο σπάει με τους σπαστήρες ,γίνεται «πούδρα», που ,στη συνέχεια συμπιέζεται και παράγονται οι πελλέτες – μικροί κύλινδροι λίγο λεπτότεροι από τα φίλτρα του τσιγάρου. Οι πελλέτες έχουν υγρασία 8-10 % (ειδικό βάρος περί τα 650 κιλά ανά κυβικό μέτρο) και θερμική αξία περί τα 19-21 MJ/kg, δηλαδή 2 κιλά πελλέτας ισοδυναμούν με κάτι λιγότερο από 1 λίτρο πετρελαίου. Από τη βιομάζα της αγριαγκινάρας μπορούμε να «προχωρήσουμε» σε ηλεκτροπαραγωγή και να παραχθούν όλων των ειδών τα βιοκαύσιμα ( όχι μόνο πελλέτες ,αλλά και υγρά και αέρια). Οι πελλέτες είναι δυνατόν να εξαχθούν στο εξωτερικό (Ιταλία, Γερμανία κ.α.), όπου η κατανάλωση στερεών καυσίμων είναι μεγάλη και, μάλιστα ,σε πολύ καλή τιμή. Με βάση την τιμή ζήτησης του προϊόντος αυτού από χώρες του εξωτερικού, η καλλιέργεια αγριαγκινάρας( σε αντικατάσταση σταριού) θα αποδώσει στον παραγωγό ένα πρόσθετο ο κέρδος της τάξης των 50 -100 /στρέμμα ενώ η απόσβεση εργοστάσιου μετατροπής της βιομάζας σε πελλέτες μπορεί να γίνει σε λιγότερο από 5 χρόνια!
ΕΙΧΑΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ!
· Ο πειραματισμός στα λεγόμενα ενεργειακά φυτά ξεκίνησε στην Ελλάδα το 1993 από τον τον κ. Ν. Δαναλάτο
· Μάρτιος 2009: Ξεκινά επιδοτούμενο πρόγραμμα παραγωγής βιομάζας (αγριοαγκινάρας) που θα διοχετευθεί στις μονάδες της ΔΕΗ για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Στις 3/4/09 και 10/6/09 επιλέχθηκαν συνολικά για καλλιέργεια 4.000 στρέμματα και υπογράφηκαν 44 συμβάσεις με καλλιεργητές για καλλιέργεια 1.800 στρεμμάτων μέσα στον Απρίλη και στις 6/7/09 36 συμβάσεις με καλλιεργητές για καλλιέργεια εντός του Ιουλίου – Σεπτεμβρίου 2009 ώστε να καλυφθεί η απαίτηση της ΔΕΗ για 5.500 – 6.000 τόνους ξηρής μάζας το φθινόπωρο του 2010 .Προτεραιότητα είχαν οι αγρότες της ευρύτερης περιοχής Κοζάνης – Πτολεμαίδας Η χρηματοδότηση της εγκατάστασης των γεωργών, του καλλιεργητικού κόστους και της τεχνικής – επιστημονικής υποστήριξης των καλλιεργειών εξασφαλίστηκε για δύο χρόνια από το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα (Ε.Α.Π.) του Νομού Κοζάνης συνολικού προϋπολογισμού 860.000 ευρώ. Φορέας υλοποίησης του προγράμματος είναι η Αναπτυξιακή Δυτικής Μακεδονίας (ΑΝΚΟ Α.Ε.), Το πιλοτικό πρόγραμμα καλλιέργειας της αγριαγκινάρας για την παραγωγή βιομάζας εφαρμόστηκε με κάλυψη του συνολικού καλλιεργητικού κόστους για τα δύο πρώτα χρόνια. Την πρώτη χρονιά καλύφθηκε το σύνολο του κόστους και τη δεύτερη χρονιά το κόστος της καλλιεργητικής φροντίδας, της αναγκαίας επιστημονικής υποστήριξης στο χωράφι, των εδαφολογικών αναλύσεων των αναλύσεων της βιομάζας κ.λπ. .Επιπλέον οι παραγωγοί θα πληρωθούν από τη ΔΕΗ για την «ξηρή μάζα» που θα παραδώσουν (η συμφωνημένη τιμή είναι 51 ευρώ ο τόνος) και βέβαια θα λάβουν την επιδότηση που ούτως ή άλλως δικαιούνται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Οι φάσεις εφαρμογής ήταν τέσσερις (4). Τα πρώτα στοιχεία( της ταυτόχρονης καύσης αγριοαγκινάρας και λιγνίτη) έδειξαν ότι τα µοβ άνθη της αγριαγκινάρας, όταν καίγονται, έχουν τριπλάσια ενεργειακή απόδοση από τον λιγνίτη! Η καύση 1.600 τόνων αγριαγκινάρας ήταν η τρίτη φάση του προγράµµατος. Το 2009 σε λέβητα στη Γερµανία έγινε η πρώτη δοκιµαστική καύση 5 τόνων(πρώτη φάση), ενώ αργότερα ο ΑΗΣ Καρδιάς δέχτηκε 50 τόνους, η καύση των οποίων διήρκεσε δύο ηµέρες.(δεύτερη φάση) . Τον Σεπτέμβριο του 2010 έγινε η συλλογή της βιομάζας στα 4.000 στρέμματα και η μεταφορά της στον ΑΗΣ Καρδιάς, προκειμένου να γίνει η συνδυασμένη καύση με τον λιγνίτη τον Οκτώβριο του 2010.Οι παραγωγοί-αλλά και οι άνθρωποι της Αναπτυξιακής Κοζάνης προβληματίστηκαν ιδιαίτερα με την χαμηλότερη του αναμενόμενου παραγωγή αγριαγκινάρας/στρέμμα .Αυτό αποθάρρυνε κάποιους παραγωγούς που είδαν την τιμή που συµφωνήθηκε να αγοράσει η ΔΕΗ το προϊόν να μην καλύπτει ούτε τα έξοδα συγκοµιδής! Υπήρχαν, επίσης, αμφιβολίες για τη συνέχεια του προγράμματος εκ μέρους της ΔΕΗ, η οποία, όμως, ανακοίνωσε ότι συνεχίζει-τουλάχιστον και για την παρούσα χρονιά!
· Το διάστημα Απρίλιου – Μάιου 2010 έγινε η εγκατάσταση 250 στρεμμάτων στο πλαίσιο πιλοτικού προγράμματος που υλοποιείται σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας για καλλιέργεια βελτιωμένης ποικιλίας αγριαγκινάρας. Στο πλαίσιο του προγράμματος υλοποιείται επίσης ερευνητική καλλιέργεια σε αντιπροσωπευτικά εδάφη του Ν. Κοζάνης
· Σεπτέμβριος 2010 Δεκάδες παραγωγοί της Μαγνησίας συμφωνούν να καλλιεργήσουν 40.000 στρέμματα, η παραγωγή των οποίων θα χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε 6 μονάδες συνολικής ισχύος 15 ΜW που θα δημιουργηθούν στην περιοχή. Η Εταιρεία έχει ήδη αγοράσει τους χώρους για 12 εργοστασιακές μονάδες, που πρόκειται να δημιουργηθούν από τη Λαμία έως τα Γρεβενά, και βρίσκεται στη διαδικασία αδειοδότησης. Πρόκειται για μια επένδυση ύψους 300 εκατομμυρίων. Η εταιρεία παρέχει το σπόρο, και η αμοιβή του αγρότη θα είναι 50 ευρώ / τόνο στο χωράφι -συν 30% για τον πρώτο χρόνο – και 70 ευρώ/ τόνο στην πόρτα του εργοστασίου. Στην τιμή αυτή έχει υπολογιστεί κόστος μεταφοράς 15-20 χιλιομέτρων, ενώ θα παρέχεται και υποστήριξη για τη μεταφορά του προϊόντος. Προβλέπεται ,επιπλέον, η τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στην καλλιεργήσιμη γη που θα καλύπτουν τις ανάγκες σε ηλεκτρισμό.