ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
Του Γ. Δημητράτου*
Όταν ο κλασσικός τουρισμός περνάει στην φάση της συγκέντρωσης των υπηρεσιών σε λίγα χέρια και στην λογική του σούπερ Μάρκετ (που τα έχει όλα μέσα ) , στο προσκήνιο , με μεγάλες προοπτικές, προβάλλει ένας άλλος τρόπος προσέγγισης του τόπου που φιλοξενεί τους επισκέπτες :Είναι οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού.
Χρησιμοποιεί τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει κάθε τόπος -τις ιδιαίτερες συνθήκες- και απασχολεί τους επισκέπτες με δράσεις και προσεγγίσεις που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αυτούς, ξεφεύγοντας από το κλασσικό μοντέλο των διακοπών και τον χρονικό περιορισμό της «σεζόν»,απευθύνεται σε επισκέπτες με υψηλό πνευματικό & οικονομικό επίπεδο και μπορεί να αξιοποιήσει υποδομές του κλασσικού τουρισμού.
Κατατάσσεται στις ήπιες μορφές και είναι μια από τις συστατικές δραστηριότητες της αειφόρου ανάπτυξης .Δεν απαιτεί μεγάλες αλλαγές υποδομών και χρησιμοποιεί τις ιδιαιτερότητες ενός τόπου χωρίς να εξασκεί τις πιέσεις του κλασσικού τουρισμού στο περιβάλλον και στην οικονομική και κοινωνική ζωή του.
Στην τρέχουσα περίοδο είναι ίσως η μόνη διέξοδος ,από τις πιέσεις που δέχεται από τις παγκοσμιοποιημενες τουριστικές υπηρεσίες, η χώρα μας.
Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού δεν είναι άγνωστες στην Ευρώπη και χρησιμοποιούνται σαν αντίβαρο στην ισοπεδωτική λογική του μαζικού τουρισμού για την ενίσχυση μειονεκτικών,σύμφωνα με τα κλασσικά δεδομένα περιοχών,αλλά και για την ενίσχυση της ποικιλίας των τουριστικών υπηρεσιών.
Ενώ με την πρώτη μάτια φαίνονται σχετικά εύκολες ως διέξοδος, απαιτούν, όμως, προσεκτικό σχεδιασμό, υπευθυνότητα και ρεαλισμό στην εφαρμογή τους.
Το πρώτο βήμα για την εφαρμογή των εναλλακτικών μορφών τουρισμού είναι η λεπτομερής καταγραφή των μορφών που μπορούν να πραγματοποιηθούν σε ένα μέρος. Ακολουθεi το πλαίσιο που μπορούν να λειτουργήσουν και ο σχεδιασμός για την σωστή κατανομή των δραστηριοτήτων ,για την αποφυγή αναιρέσεων και αλληλοκαλύψεων..
Διαμορφώνοντας έτσι την διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθηθεί, για την διευκόλυνση των εμπλεκομένων και την απαλλαγή από τυχόν διαδικαστικά και γραφειοκρατικά εμπόδια επιταχύνουμε την ορθολογιστική εξάπλωση και την ταχεία οικονομική απόδοση τους. Αναγκαίος, φυσικά, είναι ο προγραμματισμός για την δημιουργία απαραίτητης υποδομής σε βάθος χρόνου, που θα πρέπει να γίνει με την συνεργασία κρατικών φορέων, αυτοδιοικήσεων και ενδιαφερομένων.
Οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού παρουσιάζουν ένα σοβαρό συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τον μαζικό τουρισμό διότι αυτές λειτουργούν σε πλήρη αρμονία με την παραγωγική διαδικασία του πρωτογενή η και τον δευτερογενή τομέα αφού τις ενδιαφέρει η διατήρηση της τοπικής παραγωγικής διαδικασίας. Αντιθέτως, ο μαζικός τουρισμός ανατρέπει τις τοπικές διαδικασίες ( αφού έχει ως σκοπό το ανταγωνιστικό, με βάση το κόστος και το κέρδος, προϊόν) και πιέζει αρνητικά τον πρωτογενή –κυρίως-αλλά και δευτερογενή τομέα.
Η εικόνα στον Νόμο Κεφαλονιάς και Ιθάκης είναι τουλάχιστον ομιχλώδης, οι ατομικές προσπάθειες , μετρούνται σε μονοψήφιο νούμερο και το μέλλον τους δεν είναι και πολύ σίγουρο μια και υφίστανται υψηλό οικονομικό ρίσκο, θεσμικό χάος και ελάχιστη συμπαράσταση από τους φορείς..Την αναγκαιότητα εφαρμογής των εναλλακτικών μορφών τουρισμού θα την συναντήσουμε ως αναφορά μόνο, στους πανηγυρικούς που εκφωνούνται όταν κάποιοι αναφέρονται στην πορεία της ανάπτυξης του τόπου και τις προοπτικές που υπάρχουν.
Αν θέλουμε να αποτελέσουν εφαλτήριο για την αειφόρο ανάπτυξη των νησιών μας πρέπει να ασχοληθούμε με την εκπαιδευτική διαδικασία που θα υιοθετήσουμε ώστε να πειστούν οι κάτοικοι για τις θετικές επιπτώσεις που έχουν αυτές στον τόπο. Αυτό μπορεί να γίνει με εκπαιδευτικά ταξίδια και σεμινάρια επιμόρφωσης. .Είναι, επίσης, αναγκαίο να προστατευθεί αποτελεσματικά το περιβάλλον και η ιδιαιτερότητα των περιοχών να διαφυλαχθεί και να αναδειχθεί.
Χρειάζεται, λοιπόν, να δρομολογήσουμε δράσεις που στην εξέλιξη τους μπορεί να επιφέρουν τέτοιες μορφές τουρισμού. Έχουμε την δυνατότητα να μετατρέψουμε ελαττώματα και μειονεκτικές καταστάσεις σε αξιόλογους χώρους εφαρμογής εναλλακτικού τουρισμού. Οι δυνατότητες που υπάρχουν και η αναγκαιότητα μας δείχνουν τον δρόμο. Στο χέρι μας είναι να κάνουμε βήματα προς το μέλλον. Για την εφαρμογή τους και άλλες λεπτομέρειες που αφορούν τα νησιά μας θα επανέλθουμε.
*. Ο κ Δημητράτος είναι πολιτικό πρόσωπο-είναι Γραμματέας της Νομαρχιακής Οργάνωσης του Συνασπισμού- αλλά το κείμενό του αποπνέει μάλλον τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς του για την τουριστική μας πορεία ως τουριστικού επιχειρηματία που δραστηριοποιείται πολλά χρόνια τώρα στα Λουρδάτα με ιδιαίτερες ευαισθησίες για τον εναλλακτικό τουρισμό.