Θαλάσσιος Αθλητικός Τουρισμός & Κεφαλονιά *
1.Ο ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ
Ο θαλάσσιος τουρισμός περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες αναψυχής που έχουν ως σημείο αναφοράς το θαλάσσιο περιβάλλον. Διακρίνεται σε οκτώ(8) κατηγορίες .Εμείς ,στην παρούσα αναφορά μας θα ασχοληθούμε με τον θαλάσσιο αθλητικό τουρισμό και την Κεφαλονιά.
Α. ΠΑΡΑΚΤΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ: Υπάρχουν δραστηριότητες αναψυχής που εδράζονται εκεί που η θάλασσα συναντά την στεριά. Υποκινούνται από την έλξη που ασκεί η θάλασσα και αφορούν είτε το κομμάτι της στεριάς που άμεσα γειτνιάζει με το υγρό στοιχείο, είτε την θαλάσσια περιοχή που είναι δίπλα στην στεριά.Ο Παράκτιος τουρισμός διακρίνεται σε Τουρισμό παραλίας και Τουρισμό όρμου.
Ο Τουρισμός παραλίας περιλαμβάνει το περπάτημα στην παραλία, την ηλιοθεραπεία και τα παιχνίδια στην άμμο(ρακέτες, βόλεϊ κ. λ. π).Η οργανωμένη παραλία-πλαζ περιλαμβάνει υπηρεσίες ναυαγοσώστη( εφόσον είναι πολυσύχναστη),μέσα ηλιοπροστασίας, καθίσματα, υπηρεσίες εστίασης, αποδυτήρια, χώρους υγιεινής, ιατρικές υπηρεσίες, εκμίσθωση θαλάσσιων μέσων αναψυχής.Ο Τουρισμός παραλίας περιλαμβάνει, επίσης, ψάρεμα από την ακτή, παρατήρηση θαλάσσιων θηλαστικών και υδρόβιων εν γένει οργανισμών και φυσικά την απόλαυση του θαλάσσιου περιβάλλοντος(αύρα, ήχο κυμάτων…)
Ο Τουρισμός όρμου έχει να κάνει με την κολύμβηση, το «σέρφινγκ», την ιστιοσανίδα, το θαλάσσιο σκι και αλεξίπτωτο, όπως και με τα κάθε λογής μηχανοκίνητα μέσα θαλάσσιας αναψυχής.
Β. ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ :Το ενδιαφέρον για τον υποθαλάσσιο κόσμο εντείνεται. Οι μέθοδοι κατάδυσης έχουν βελτιωθεί σημαντικά και από την εποχή της ανακάλυψης της κατάδυσης με αυτόνομη αναπνευστική συσκευή(SCUBA), ο υποβρύχιος τουρισμός άρχισε να παρουσιάζει μαζικό ενδιαφέρον. Σήμερα είναι σε χρήση συστήματα αναπνοής κλειστού κυκλώματος( “rebreathers”), υπάρχουν θέρετρα που ειδικεύονται στις καταδύσεις και μια ολόκληρη «καταδυτική βιομηχανία».Για την γνωριμία με τον βυθό χρησιμοποιούνται σήμερα υποβρύχια σκάφη με χωρητικότητα από 2-48 άτομα τα οποία εισχωρούν σε βάθη μέχρι 300 μέτρα( στην χώρα μας υπάρχει το υποβρύχιο σκάφος της Σαντορίνης) και, βέβαια, τα υποβρύχια καταλύματα
Γ.ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΦΥΣΗΣ :Πολλοί άνθρωποι επιθυμούν να έρθουν σε επαφή με την «ανέγχιχτη, παρθένα, φύση».Μιλάμε, εδώ, για την τουριστική δραστηριότητα που αναφέρεται στην μελέτη, την παρατήρηση ή την απόλαυση της θαλάσσιας άγριας πανίδας ( Εδώ εντάσσεται η παρατήρηση των φαλαινών, αλλά και των δελφινιών και των πτηνών).Οι προστατευόμενες περιοχές έχουν κατηγοριοποιηθεί με διάφορους τρόπους.Σήμερα, η παρατήρηση γίνεται και σε τεράστια ενυδρεία-επιχειρήσεις ( π.χ. της Ρόδου και της Κρήτης).
Δ.ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΑΛΙΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ :Εμφανίζεται και στην ενεργητική μορφή και στην παθητική, όπου ο τουρίστας επιβαίνει σε επαγγελματικό αλιευτικό και μαθαίνει τα της τέχνης, η δε κατάληξη είναι, συχνά ,γεύμα(ή δείπνο) με ψάρι.
Ε.ΘΑΛΛΑΣΙΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ :Η διαφύλαξη, η προβολή, η ανάδειξη της ναυτικής κληρονομιάς γίνεται μέσα από αρκετούς τρόπους και συγκεκριμένα μέσα από Ναυτικά Μουσεία( στα οποία περιλαμβάνονται και δραστηριότητες όπως είναι ο τηλεχειρισμός αντιγράφων σκαφών, απογευματινές διαλέξεις, χειρισμός περισκοπίου υποβρύχιου κ.λ.π) θεματικά Ναυτικά Μουσεία, Πλοία-Μουσεία( θυμόσαστε το «Λέων»;), Λιμάνια-Μουσεία( τα οποία είναι στην πραγματικότητα πολυχώροι ναυτικού πολιτισμού με πλοία-Μουσεία, εκπαιδευτικές δραστηριότητες που αφορούν την γνωριμία με την ναυτική ιστορία του τόπου κ.λ.π.).Στους τρόπους αυτούς συγκαταλέγονται, επίσης, τα Μουσεία ναυπηγικής τέχνης ( υπάρχει στο Πέραμα και το κοινό έρχεται σε επαφή με παραδοσιακές πρακτικές ναυπηγικής τέχνης) και Αναπαραστάσεις ναυτικών γεγονότων και θαλάσσιες πολιτιστικές διαδρομές( π.χ. τα ταξίδια του Οδυσσέα).
ΣΤ. ΓΙΩΤΙΝΓΚ:Διακρίνεται σε γιώτινγκ με ιδιόκτητο σκάφος και σε γιώτινγκ με επαγγελματικό όπου έχουμε ναύλωση σκάφους χωρίς πλήρωμα και ναύλωση σκάφους με πλήρωμα( μηχανοκίνητα, ιστιοφόρα, μηχανοκίνητα/ιστιοφόρα).Οι «φλοτίλλες» είναι μια μορφή ναύλωσης η οποία ανήκει στην ναύλωση σκάφους χωρίς πλήρωμα, μια λιγότερο τολμηρή εκδοχή της ναύλωσης αυτού του είδους.
Ζ. Η ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ : Στην δεκαετία του 1990 ναυπηγούνται πλοία με ικανότητα μεταφοράς περίπου 2000 επιβατών, χαρακτηρίζονται ως «μεγαθήρια», προσχωρούν στην «φιλοσοφία» της «αυτάρκειας-πλήρους εμπειρίας διακοπών», που σημαίνει πολυτέλεια και παροχή υπηρεσιών ξενοδοχείου πολλών «αστέρων».Στην προαναφερόμενη δεκαετία η αγορά της κρουαζιέρας ήταν ένας από τους τομείς της παγκόσμιας οικονομίας με ταχύτατη ανάπτυξη. Οι Η.Π.Α. πρωτοστατούν και ακολουθεί-με μεγάλη διαφορά-η Ευρώπη. Η ζήτηση για κρουαζιέρα, γενικώς, εξακολουθεί και κατά την παρούσα δεκαετία να είναι έντονα αυξητική. Η ναυπηγική τάση είναι σήμερα να κατασκευάζονται ακόμη μεγαλύτερα και πιο πολυτελή πλοία .Τις υπηρεσίες αυτών των πλοίων κάνουν χρήση, πλέον, άτομα κάθε ηλικίας αλλά και «βαλάντιου»,με τον μέσο όρο διάρκειας της κρουαζιέρας να μειώνεται χρόνο με τον χρόνο.
2.Ο ΘΑΛΑΣΣΙΟΣ ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Είδαμε ποιες είναι οι επτά(7) από τις οκτώ(8) κατηγορίες του Θαλάσσιου τουρισμού. Με τον θαλάσσιο αθλητικό-το έχουμε πει- θα ασχοληθούμε ιδιαιτέρως.
Οι αγώνες στην θάλασσα προσελκύουν, λοιπόν, τουρίστες. Παρότι είναι πολλών ειδών( μηχανοκίνητων σκαφών, κολύμβησης, ψαρέματος κ. λ. π) η χαρακτηριστικότερη θαλάσσια αθλητική δραστηριότητα θεωρείται η ρεγκάτα. Οι ιστιοπλοϊκοί αγώνες ξεκίνησαν από τον 14ο αιώνα στην Βενετία, έγιναν δημοφιλείς στην Αγγλία του 18ου αιώνα και σήμερα γίνονται παντού. Στην Ελλάδα η πιο ονομαστή ρεγκάτα είναι το «ράλι Αιγαίου» που διεξάγεται από το 1999 στο Κεντρικό και Ανατολικό Αιγαίο, διαρκεί δέκα ημέρες, γίνεται στα τέλη Αυγούστου-αρχές Σεπτεμβρίου.
Ο σημαντικότερος, ίσως, αγώνας που γίνεται παγκοσμίως, είναι το America’s Cup. Αυτό το γνωρίζουν πολλοί,αλλά λίγοι είναι αυτοί που ξέρουν ότι το διεκδίκησε η Κεφαλονιά!
Θα σας εξηγήσουμε τι εννοούμε, αφού προηγουμένως γράψουμε λίγες γραμμές γι αυτήν την περίφημη διοργάνωση.
Το America’s Cup θεωρείται το πιο παλιό διεθνές αθλητικό γεγονός. Ξεκίνησε από την Βασίλισσα Βικτορία το 1848. Το 1851 ένα αμερικανικό σκάφος νίκησε τα Βρετανικά και πήρε το κύπελλο. Από τότε, διάφορα γιοτ κλαμπ συναγωνίζονται να το κατακτήσουν. Ο κάτοχός του υπερασπίζεται το κύπελλο σε μια σειρά από αγώνες.Το ασυνήθιστο με αυτή την ιστορία είναι ότι οι Η.Π.Α κράτησαν το τρόπαιο για 132 χρόνια. Το έχασαν για πρώτη φορά από τους Αυστραλούς το 1983. Το 1987 το ξαναπήραν στην Αμερική για να το χάσουν από τους Νεοζηλανδούς το 1995.Το 2002 τον αγώνα τον κέρδισαν οι Ελβετοί οι οποίοι ψάχνανε για Μεσογειακή χώρα με θάλασσα για να διοργανώσουν τον αγώνα.Και τότε…
(Διαβάστε, τώρα, τι μου είπε το μέλος του Δ.Σ. του Ν.Ο.Κ.Ι. κ. Γ.Μαρκέτος)
«…Είχανε πει ότι θέλανε ο αγώνας να είναι μικρότερης απόστασης , σε μέρος που να μπορεί να τον παρακολουθούν από την στεριά . Επειδή το σκάφος που τους κέρδισε ήταν από την Γενεύη και εκεί έχω φίλους, τους παρακάλεσα να μεταφέρουν την πρότασή μας στο «κλαμπ» να γίνει ο αγώνας στην Κεφαλονιά! Έτσι κι έγινε. Εκείνοι απάντησαν ότι δεν είχανε αντίρρηση να το εξετάσουν αρκεί να υποβάλλουμε φάκελο υποψηφιότητας. Πήγα, λοιπόν, στον Νομάρχη, τον Δήμαρχο…αλλά όταν τους είπα ότι το κάθε σκάφος που συμμετέχει στον αγώνα έχει προϋπολογισμό 60 εκατ. δολαρίων σηκώσανε τα χέρια λέγοντας ότι δεν είναι για μας αυτά! Αντιμίλησα λέγοντας ότι αν θέλουμε να έχουμε στην Κεφαλονιά κάτι σαν το America’s Cup χρειάζεται να επενδύσουμε!…Τελικώς δεν καταθέσαμε πρόταση, κατέθεσαν, όμως, η Νάπολι, το Μόντε Κάρλο, η Λισαβώνα κ.λ.π.
( Ο αγώνας θα γίνει το 2007 στην Βαλένθια η οποία θα είναι το πρώτο Ευρωπαϊκό λιμάνι που θα τον “φιλοξενήσει”)
3.Ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ ΤΟΥ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙΟΥ
Από το «Κύπελλο Κεφαλονιάς» στο «Χουάν ντε Φούκα», στον κόλπο του Αργοστολίου με τους σταθερούς αέρηδες, που μοιάζει με λίμνη και λίμνη δεν είναι, που ο ιστιοπλοϊκός αγώνας είναι ορατός από την στεριά, που έχει τα προσόντα να διεκδικήσει ακόμη κι ένα America’s Cup!
Κι όμως!Το «Χουάν ντε Φούκα», αυτός ο λαμπρός διεθνής αγώνας έσβησε το 2000,είτε γιατί η Κέρκυρα και η Πάτρα δεν το θέλανε( μια και συνδιοργανώνουν το «ράλι Ιονίου») -σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Ν.Ο.Α. τον κ.Νιφοράτο-είτε γιατί οι ίδιοι οι Κεφαλονίτες «αυτοχειριάστηκαν».
Κι αν υποτεθεί ότι αύριο το πρωί προσπαθήσουμε να το «αναστήσουμε» έχουμε πιθανότητες επιτυχίας; Θα χρειαστεί να ξοδέψουμε τα δεκαπλάσια εκτιμά ο κ.Μαρκέτος. Ο κ. Νιφοράτος μοιάζει θετικότερος: «Είναι εφικτό»μας απαντά «αλλά πρέπει τον Σεπτέμβρη να συναντηθούμε όλοι οι εμπλεκόμενοι να δούμε το οικονομικό θέμα, να καθορίσουμε τα κίνητρα, την διαδρομή κ.λ.π»Και πρόσθεσε με έμφαση: «Εμείς γνωρίζουμε τι χρειάζεται και όταν και αν έρθει η κατάλληλη στιγμή θα τα θέσουμε!»
Ο κόλπος του Αργοστολίου είναι εδώ και είναι εξαιρετική περίπτωση για ιστιοπλοϊκούς αγώνες με εμβέλεια. Αν το καταφέρουμε εκλεκτοί Έλληνες και ξένοι θα αποτελέσουν τους repeater μας, θα εμπλουτισθεί το τουριστικό μας προϊόν και θα περί τα τέλη Ιουνίου όπου είναι πιθανόν να γίνεται ο αγώνας, ένας σημαντικός αριθμός επισκεπτών θα καταφθάνει στο νησί για ένα τριήμερο. Χρειάζεται, ασφαλώς, μεράκι, αρκετά χρήματα και-κυρίως-διάθεση συνεννόησης ανάμεσα στον Ν.Ο.Α και τον Ν.Ο.Κ.Ι!
Το «ράλι Ιονίου» που διεξάγεται τον Αύγουστο δεν συνδιοργανώνεται από Κεφαλλονίτικους συλλόγους, δεν εξυπηρετεί,τουλάχιστον πάντοτε, «Κεφαλονίτικα συμφέροντα», εμφανίζει στασιμότητα( «όλο οι ίδιοι και οι ίδιοι συμμετέχουν»), σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να συναγωνιστεί το «ράλι Αιγαίου» του οποίου παραμένει ο «φτωχός συγγενής». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αν το συγκεκριμένο ράλι «αγκαλιαστεί» από τους Ναυτικούς Ομίλους της Δ.Ελλάδας, τεθεί σε νέες βάσεις η όλη διοργάνωση, αντιγράψει δημιουργικά το ράλι του Αιγαίου, τότε μπορεί να γίνει πραγματικά η 2η σε αξία Ελληνική ρεγκάτα (αλλά ως εκεί!).
Τέλος, όσον αφορά τον θαλάσσιο αθλητικό τουρισμό θα ήταν παράλειψή μας αν δεν επισημάνουμε δυο ακόμη δυνατότητες:
1.Ο Ν.Ο.Α έχει αποδείξει ότι μπορεί με επιτυχία να διοργανώνει στον κόλπο του Αργοστολίου πανελλήνιας εμβέλειας αγώνες νεαρών με «λέιζερ» και «φιν».
2. Ο κ. Καλλίνικος μας θύμισε ότι τα τελευταία χρόνια την 21η Μαΐου διεξάγεται το « Κύπελλο Ένωσης Επτανήσιων» το οποίο συνδιοργανώνεται από Ζακυνθινούς και Κεφαλονίτες. Αυτός ο τοπικής εμβέλειας αγώνας δείχνει να καθιερώνεται και θα μπορούσε να αποτελέσει μια καλή βάση-πάντα κατά τον κ. Καλλίνικο-για την διοργάνωση, σε συνεργασία με τους Ζακυνθινούς, ενός αγώνα μεγαλύτερης «ακτινοβολίας»
4.ΚΑΙ Η ΚΩΠΗΛΑΣΙΑ;
Η κωπηλασία δεν αναφέρεται ως θαλάσσια δραστηριότητα διότι συνηθέστατα διεξάγεται στα γλυκά νερά.Η Κεφαλονιά, όμως, έχει εκτός από τον μοναδικό για το Ιόνιο κόλπο του Αργοστολίου και τον Κούταβο.( Ο κ. Καλλίνικος επικαλείται την μαρτυρία αναγνωρισμένου διαιτητή του αθλήματος ότι ο Κούταβος είναι το καλύτερο φυσικό κωπηλατοδρόμιο της χώρας!)Ζήτησα από τον προπονητή του αθλήματος τον κ .Ματζαράκη να μου το αιτιολογήσει. Ο κ. Ματζαράκης ( του Ν. Ο. Κ .Ι) μου είπε, λοιπόν, ότι αν και δεν είναι λίμνη προσφέρεται σχεδόν για όλες τις εποχές του χρόνου γιατί σπανίως εμφανίζεται ισχυρός κυματισμός( Η λίμνη των Ιωαννίνων, ενδεχομένως, να είναι περισσότερες ημέρες ακατάλληλη), είναι αβαθής και επομένως εξαιρετικά κατάλληλη για μικρές ηλικίες και δεν υπάρχει κυκλοφορία άλλων σκαφών. Τα μειονεκτήματα του Κούταβου είναι ότι διαθέτει σχετικά μικρή πίστα( 1.000 μέτρα), πράγμα που σημαίνει ότι είναι κατάλληλη μόνο για αγώνες Ανάπτυξης, διασυλλογικούς και μαθητικούς, υπάρχει ανάγκη δημιουργίας κάποιων υποδομών και …είναι βιότοπος!
Ως προς αυτό το τελευταίο δεν υπάρχει ομοφωνία επί του κατά πόσο είναι συμβατή η κωπηλασία με την ύπαρξη υδρόβιων οργανισμών.Ο κ.Νιφοράτος π.χ. πιστεύει ότι πρόκειται για ασύμβατα πράγματα και μας θυμίζει ότι οι αθλητές του Ν.Ο.Α προπονούνται στην διαδρομή από τον «οβελίσκο» της γέφυρας Δεβοσέτου μέχρι τις εγκαταστάσεις του Ναυτικού Ομίλου. Αντιθέτως, ο κ.Καλλίνικος και ο προπονητής του Ν.Ο.Κ.Ι. εκτιμούν ότι οι αγώνες δεν δημιουργούν προβλήματα στον βιότοπο αφού γίνονται αραιά και πού, η βάρκα κινείται με κουπιά και στις προπονήσεις ο προπονητής δεν είναι ανάγκη να βρίσκεται με την μηχανοκίνητη βάρκα στον υγρό στίβο αφού μπορεί κάλλιστα να δίνει οδηγίες από την στεριά.Όσον αφορά, τέλος, τις υποδομές χρειάζεται ένας χώρος για την φύλαξη των σκαφών( είτε στο «κλειστό» όπως έχει υποσχεθεί η Δημοτική Αρχή, είτε στον μυχό του Κούταβου.), ενώ, ασφαλώς, θα ήταν θετικό να υπάρχουν «διαδρομές»( μικρές αγκυροβολημένες σημαδούρες). Το κόστος των στοιχειωδών υποδομών δεν είναι μεγάλο, ενώ θα πρέπει να προστεθεί ότι χρειάζεται να τοποθετήσει τις διαδρομές και να διευθετήσει τα ζητήματα ένα μικρό συνεργείο 5-6 ατόμων τις παραμονές των αγώνων.
Στον Κούταβο γίνονται κάθε Οκτώβριο διασυλλογικοί- φιλοξενούμενοι του Ν.Ο.Κ.Ι.- έγιναν ανεπίσημοι πανελλήνιοι μαθητικοί αγώνες( οι πρώτοι επίσημοι έγιναν φέτος στον Πόρο) και υπάρχει υπόσχεση για Πανελλήνιο πρωτάθλημα μικρών ηλικιών( πρωταθλήματα Ανάπτυξης) του χρόνου.
Συμπέρασμα:Εφόσον κωπηλασία και Κούταβος είναι πράγματα συμβατά, η τοπική κοινωνία μπορεί να αξιοποιήσει την περιοχή για την πραγματοποίηση πανελλήνιων πρωταθλημάτων Ανάπτυξης και μαθητικών που φέρνουν αρκετό κόσμο στο νησί, «επιμηκύνοντας» την τουριστική περίοδο με έξοδα του Υπουργείου Παιδείας και της Ομοσπονδίας.
ΝΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΟΥΜΕ ΤΟ «ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ» ΜΑΣ.
Αφού ο κ. Νιφοράτος μας γνωστοποίησε ότι κάθε χρόνο φιλοξενούνται στο Αργοστόλι( μένουν στην Ναυτική Σχολή και όχι μόνο)65-70 νεαροί Ιταλοί οι οποίοι εσχάτως έρχονται με τους προπονητές τους, πληρώνουν ένα συμβολικό ποσό στον Ναυτικό Όμιλο για να χρησιμοποιούν τα σκάφη του, έρχονται 6 Ιουλίου και παραμένουν στο νησί δέκα ημέρες (χρησιμοποιούν δηλ. τον χώρο και τα μέσα που διαθέτει ως προπονητήριο),μας ανάφερε ότι θα μπορούσε ο Ν.Ο.Α. να διαθέτει τους ανθρώπους του και τα σκάφη του, έναντι μιας εύλογης αμοιβής στην υπηρεσία των επισκεπτών μας κατά την διάρκεια του καλοκαιριού.( Ο κ. Νιφοράτος ανάφερε ότι η κυριότερη ,ίσως και η μοναδική, σοβαρή έλλειψη του Ν.Ο.Α. αυτή την στιγμή είναι ένα σκάφος ανοιχτής θάλασσας) Η ιδέα είναι να εμπλουτισθεί το τουριστικό μας προϊόν προσφέροντας απλά μαθήματα κολύμβησης, αλλά και κωπηλασίας, κανόε-καγιακ και ιστιοπλοΐας, μαθήματα για πιο προχωρημένους και εμπειρίες «αθλημάτων της θάλασσας».Ο κ.Νιφοράτος σημείωσε ότι πολλοί από τους επισκέπτες μα ς ενδιαφέρονται γ ι αυτά και ότι αν συμπεριληφθούν στο «πακέτο των διακοπών τους», στις διαφημιστικές μας μπροσούρες κ.λ.π., το «προϊόν» θα γίνει ελκυστικότερο. Μας είπε, τέλος, ότι πιστεύει πως η αξιολόγηση του κόστους αυτών των υπηρεσιών θα δείξει ότι η επιβάρυνση των επισκεπτών μας με ένα «πακέτο τέτοιων υπηρεσιών» που οι ίδιοι θα το δημιουργούν θα είναι μικρή, ενώ τα οφέλη που θα αποκομίσουν μεγάλα, με αποτέλεσμα να υπάρξουν θετικές επιπτώσεις στο σύνολο της τοπικής κοινωνίας.
* ΠΗΓΕΣ
1.Ηγουμενάκη-Κραβαρίτη-Λύτρα:Εισαγωγή στον Τουρισμό
2.Μυλωνόπουλος-Μοίρα:Θαλάσσιος Τουρισμός
3.Λύτρας: Η κοινωνία της αναψυχής
4.Συνεντεύξεις –συζητήσεις με τους κ Καλλίνικο, Μαρκέτο, Ματζαράκη, Νιφοράτο.