Η «Φωνή» στο παρόν τεύχος-αλλά και στο επόμενο θα ασχοληθεί με τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ιχθυοκαλλιεργειών-ένα δυναμικό, εξωστρεφή και ελπιδοφόρο κλάδο-και θα επιχειρήσει: α) Να σκιαγραφήσει τα βασικότερα των θεμάτων που σχετίζονται γενικώς με τις ιχθυοκαλλιέργειες β)Να επισημάνει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της «ελληνικής εκδοχής» και γ)Να «ταυτοποιήσει» τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στα νησιά μας. Γύρω-γύρω από την Κεφαλονιά και την Ιθάκη έχουν εγκαταστήσει τις μονάδες τους τέσσαρις επιχειρήσεις, αλλά, φυσικά, στις Εχινάδες αυτή τη στιγμή βρίσκονται οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κλάδου- π.χ. η «Νηρέας»!(Δεν θα ασχοληθούμε στην παρούσα εργασία με τις «Εχινάδες»).Απευθυνθήκαμε με ένα συγκεκριμένο θεματολόγιο στις τοπικές επιχειρήσεις και λάβαμε τις απαντήσεις που θα διαβάσετε στο παρόν και επόμενο τεύχος .Από τις τέσσαρες εταιρείες της Κεφαλονιάς /Ιθάκης, σήμερα θα απασχοληθούμε με τις δυο. Οφείλουμε να πούμε, όμως, ότι τα Ιχθυοτροφεία Κεφαλονιάς αποτελούν τον «γίγαντα» στην περιοχή-βρίσκονται στην πρώτη δεκάδα των επιχειρήσεων του κλάδου στη χώρα μας- και είναι Εταιρεία-leader σε πανελλήνιο επίπεδο.
ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ: ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Η «Φ»
Α.ΓΕΝΙΚΟΤΗΤΕΣ
Σε πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Τράπεζας επισημαίνεται ότι οι ιχθυοκαλλιέργειες στην Ελλάδα αποτελούν έναν ταχύτατα αναπτυσσόμενο κλάδο της ελληνικής οικονομίας.
Οι ιχθυοκαλλιέργειες, στη διεθνή σκηνή καλύπτουν πλέον σχεδόν το50% της τελικής κατανάλωσης ψαριών και θαλασσινών και βελτιώνουν συνεχώς το ποσοστό τους σε σχέση με την ελεύθερη αλιεία. Η ευρωπαϊκή παραγωγή ιχθυοκαλλιέργειας κατέχει μόλις το 4% της παγκόσμιας παραγωγής, κυριαρχεί η καλλιέργεια του σολομού(πάνω από το 50%) και παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη (5% κατά μέσο όρο στο διάστημα 2000-2008). Η μεσογειακή παραγωγή τσιπούρας και λαβρακίου – κλάδος όπου κυριαρχεί η Ελλάδα- αντιστοιχεί στο15% της ευρωπαϊκής ιχθυοκαλλιέργειας αλλά η ζήτηση των προϊόντων αυτών αυξάνεται συνεχώς, με μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 11% τα τελευταία δέκα χρόνια!
Σε τσιπούρα και λαβράκι , η ελληνική παραγωγή καλύπτει περίπου το 50% της διεθνούς αγοράς, ενώ παράλληλα αποτελεί σημαντικό εξαγωγικό είδος του πρωτογενή τομέα παραγωγής. Το 75% της ελληνικής παραγωγής εξάγεται. Το 12% των ελληνικών εξαγωγών στον πρωτογενή τομέα καλύπτεται από τα προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας.
Παρά τα προβλήματα που εμφανίζονται εκτιμάται ότι αν οι τιμές διατηρηθούν σταθερές, η ζήτηση θα προσεγγίσει τους 430 χιλιάδες τόνους το 2020 από περίπου 300 χιλιάδες το 2009.Αν οι τιμές τσιπούρας- λαβρακίου δεν μείνουν σταθερές, αλλά η αύξησή τους είναι μικρότερη σε σχέση με την αύξηση στην τιμή των λοιπών ψαριών, τότε το 2020 η ζήτηση θα φθάσει τους 570 χιλ. τόνους!
Οι καλές προοπτικές αντισταθμίζουν τις σημαντικές «διαρθρωτικές δυσκολίες» που εμφανίζονται κατά την παραγωγή. Οι κυριότερες από αυτές τις «δυσκολίες» είναι:
· Ο ανταγωνισμός γίνεται σε μεγάλο βαθμό σε επίπεδο κόστους, καθώς το προϊόν θεωρείται ομοιογενές.
· Το κόστος επηρεάζεται έντονα από παράγοντες όπως: α) οι διεθνείς τιμές των πρώτων υλών (ιχθυάλευρων-σόγιας) καθιστά ευάλωτο τον κλάδο από τη στιγμή που αποτελούν σημαντικό στοιχείο του κόστους β) Ο μεγάλος κύκλος παραγωγής απαιτεί μεγάλα κεφάλαια κίνησης και δανεισμό
· Ο χρόνος ζωής του προϊόντος είναι περιορισμένος με αποτέλεσμα να αποκτά τεράστια σημασία η αποτελεσματική τουμεταφορά. Η μεταφορά του σε μακρινούς προορισμούς μπορεί να γίνει μόνο αεροπορικώς οπότε το κόστος μεταφοράς αγγίζει τα 2 ευρώ/κιλό, όταν η μεταφορά οδικώς, σε ευρωπαϊκούς προορισμούς, δεν ξεπερνά τα 0,40 ευρώ/κιλό.
· Τα σουπερμάρκετ που αποτελούν τους αγοραστές εμφανίζουν ολιγοψωνιακή δομή, που σημαίνει ότι μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους-πράγμα που λειτουργεί περιοριστικά στα περιθώρια κέρδους του κλάδου.
· Η δραστηριότητα των μονάδων έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις και συνεπάγεται την εμφάνιση αδειοδοτικών και χωροταξικών περιορισμών.
Οι επιχειρήσεις, λοιπόν, του κλάδου οφείλουν να κινηθούν -και κινούνται σε τρεις βασικές κατευθύνσεις.
Α) Έλεγχο και περιορισμό κόστους: Με επενδύσεις σε νέες μεγαλύτερες εγκαταστάσεις και σε μονάδες προπάχυνσης για να περιορίσουν το κόστος μέχρι και 0,70 δολάρια /κιλό-Συγκέντρωση του κλάδου και «καθετοποίηση»
Β) Επέκταση της δραστηριότητας σε νέες αγορές. Η εκτροφή νέων ειδών αποτελεί έναν τρόπο να κερδίσουν οι παραγωγοί επιπλέον «πόντους» στη διεθνή αγορά ψαριών.
Γ)Προώθηση των εξαγωγών τους σε περισσότερες χώρες Η επεξεργασία και τυποποίηση του προϊόντος αυξάνει τη μέση διάρκεια ζωής (π.χ. μέσω συσκευασίας σε τροποποιημένη ατμόσφαιρα )και το κάνει ελκυστικότερο σε εκτός Μεσογείου καταναλωτές -οι οποίοι προτιμούν τα ψάρια σε φιλέτο.
Υ.Γ. Η Προσπάθεια ώστε να πειστούν οι καταναλωτές ότι το προϊόν είναι ανομοιογενές-η υιοθέτηση, δηλαδή, μιας διαφοροποιημένης στρατηγικής- και η αξίωση υψηλότερης τιμής αποτελεί για την «Φ» μια ακόμη εναλλακτική λύση.
( συνεχίζεται)
ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ Α.Ε.
2ΧΩΡΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗΣ-ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ :Έχει εγκαταστήσει ιχθυοκλωβούς στον κόλπο της Κεφαλονιάς και από το 1985 ιχθυογεννητικό σταθμό δυναμικότητας1,2 εκατ. Ιχθυδίων στο Λιβάδι. Τα Iχθυοτροφεία Κεφαλονιάς απασχολούν περίπου 80 άτομα μόνιμο προσωπικό και 20 άτομα έκτακτο. Η εταιρεία ενισχύει τους εργαζόμενους με επιδόματα, τους παρέχει άτοκα δάνεια, διοργανώνει εκδηλώσεις σε εορταστικές περιόδους και βελτιώνει συνεχώς το περιβάλλον εργασίας. 3.ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ:Η εταιρεία ως Ε.Π.Ε. ιδρύθηκε το 1982 απο τους Μαρίνο Γερουλάνο και Αλέξανδρο Ρωμάνο και για πρώτη φορά στην Ελλάδα έγινε πειραματική εκτροφή τσιπούρας και λαβρακίου. Το 1985 ολοκληρώθηκε η κατασκευή του ιχθυογεννητικού σταθμού .Στα μέσα της δεκαετίας του 80 η εταιρεία ήταν η μόνη καθετοποιημένη εταιρεία στην Ευρώπη και η πρώτη που εισχώρησε στην αγορά της Ιταλίας.Μετά την μετατροπή της σε Α.Ε. το 1990 ,προχώρησε σε ένα πρόγραμμαεκσυγχρονισμού των εγκαταστάσεων ,και διπλασιασμού της παραγωγής
Το 1995 η εταιρεία ξεκίνησε ένα πρόγραμμα ανασυγκρότησης με διαρκή μείωση του κόστους παραγωγής ,και αύξηση της παραγωγικότητας Ακολούθησε ο ριζικός εκσυγχρονισμός και η αυτοματοποίηση της μονάδας εκτροφής ,σχέδιο το οποίο εντάχθηκε για χρηματοδότηση στο Ε.Π.Αλιείας 2000-2006. Η εταιρεία επένδυσε στην ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων ,εκσυγχρόνισε το συσκευαστήριο της, το οποίο λειτουργεί με αυστηρούς κανόνες HACCP, και εφαρμόζει Σύστημα Διασφάλισης Ποιότητας ISO 9001 και Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης ISO 14000.Το αποτέλεσμα ήταν να διευρύνει το πελατολόγιο της με πελάτες που έχουν απαιτήσεις ποιότητας, και είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν γι αυτό, όπως τα METRO – MAKRO απο τα οποία της απονεμήθηκε το σημα Filiere που της επιτρέπει να είναι αποκλειστικός προμηθευτής των καταστημάτων των εταιρειών αυτών στην Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία ,Γερμανία , Γαλλία ,Βουλγαρία ,Ρωσία. Τα ιχθυοτροφεία Κεφαλληνίας έχουν πιστοποιηθεί απο τον γερμανικό οργανισμό Naturland E.V. που πιστοποιεί προϊόντα ως βιολογικά. Η στόχευση της εταιρείας είναι να καταστεί η boutique του κλάδου ,παράγοντας και διαθέτοντας premium branded προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας και βιολογικά ψάρια. Η στρατηγική της για την περαιτέρω ανάπτυξη της είναι αντί της αύξησης της δικής της παραγωγής ,η εφαρμογή κανόνων αναβάθμισης των προϊόντων και σε άλλα συνεργαζόμενα ιχθυοτροφεία ,των οποίων την παραγωγή θα προωθεί μέσω του δικού της δικτύου πωλήσεων στις αγορές της Ευρώπης. Τα τελευταία 3 χρόνια η εταιρεία έχει διαπιστώσει ότι η στρατηγική διαφοροποίησής της σε σχέση με τις λοιπές επιχειρήσεις του κλάδου έχει αποδώσει με αποτέλεσμα την σταδιακή αύξηση του κύκλου εργασιών από 12 εκ € το2006 , στα 20 εκ € το 2009 με αντίστοιχη αύξηση στα κέρδη και μείωση των δανειακών της υποχρεώσεων . Η σταθερή αυτή πορεία πιστεύεται ότι θα συνεχιστεί και για την τριετία 2010-2012 παρά την οικονομική συγκυρία αλλά και την συνεχή πίεση που δέχεται ο κλάδος της ιχθυοκαλλιέργειας .
4.ΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΔΙΑΘΕΣΗ Η Εταιρεία παράγει και εμπορεύεται 5 εκατομμύρια ιχθύδια γόνου και πάνω από 2500 τόνους πρώτης ποιότητας Τσιπούρας Λαβρακιού και Κρανιού .Εκτός από τα ψάρια μεγέθους μερίδας διαθέτει και ψάρια μεγάλου μεγέθους ολοχρονικά. Από το 2007 τα προϊόντα της εκτός από νωπά προσφέρονται και μεταποιημένα, νωπά ή κατεψυγμένα. Ο κύκλος εργασιών το 2009 από την ευρωπαϊκή αγορά έφτασε τα 20 εκατομ. Ευρώ. Πάνω από 80% της παραγωγής εξάγεται κυρίως στη Γαλλία, την Ιταλία, αλλά και την Ισπανία, Πορτογαλία και Ην. Βασίλειο και κυρίως σε εστιατόρια και μεγάλες αλυσίδες. (Τα προϊόντα διακινούνται σε περισσότερες από 9 χώρες).
.5.ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ-ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ -ΑΙΤΗΜΑΤΑ:Το περιβάλλον πάντα προβληματίζει και γι αυτό η προστασία του αποτελεί έναν από τους άξονες που καθορίζουν τις στρατηγικές αποφάσεις της Εταιρείας. Συνολικά, διενεργούνται πάνω από 72 τύποι αναλύσεων, μία, δύο, τρείς ή και τέσσερις φορές το χρόνο. Τα Iχθυοτροφεία Κεφαλονιάς έχουν αντικαταστήσει όλους τους μεταλλικούς κλωβούς με πλαστικούς για αναβάθμιση του εργασιακού περιβάλλοντος και για μείωση της ρύπανσης, παρακολουθούν την ποιότητα του νερού και του πυθμένα, με συνεχείς φυσικοχημικές και μικροβιολογικές αναλύσεις κ.λ.π.
Το θέμα του χωροταξικού δεν έχει ακόμη λυθεί, όμως ,έχει πάρει το δρόμο του και η εταιρεία ελπίζει να τελειώσει μέσα στο 2010 για να μπορέσει να συγκεντρωθεί στην πραγματοποίηση των στόχων της που θα την οδηγήσει στην περαιτέρω αξιοποίηση της τεχνογνωσία της -μετά από 28 χρόνια λειτουργίας- και στην επέκταση της δραστηριότητάς της εντός και εκτός Κεφαλονιάς . Έτσι θα συνεχίσει να υπάρχει, να αναπτύσσεται και να δίνει ευκαιρίες απασχόλησης που είναι τα βασικά ζητούμενα σήμερα . Για να το πετύχει αυτό χρειάζεται όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς να βοηθήσουν δημιουργώντας ένα υγιές επιχειρηματικό περιβάλλον.
ΙΧΘΥΟΤΡΟΦΕΙΑ ΣΑΜΗΣ Ε.Π.Ε.
ΧΩΡΟΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗΣ-ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ:Οι κλωβοί-θαλάσσιες εγκαταστάσεις βρίσκονται στον κόλπο Αργοστολίου-περιοχή Κουρουκλάτων. Οι χερσαίες εγκαταστάσεις είναι στην «Λαγκάδα».Απασχολούνται στην επιχείρηση 4-6 άτομα.
ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ:Η επιχείρηση ιδρύθηκε το 1989 και αρχικά ήταν ατομική επιχείρηση. Το 1990 αυξάνονται τα απασχολούμενα Κεφάλαια και η επιχείρηση μετατρέπεται σε Ε.Π.Ε. Το 1999 δημιουργείται το πρατήριο λιανικής διάθεσης των προϊόντων στο Αργοστόλι και στην οδό Δρακοπούλου 2, θέση στην οποία βρίσκεται και σήμερα.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ-ΔΙΑΘΕΣΗ:Παράγονται τσιπούρα και λαβράκι. Παραγωγική δυναμικότητα:190 τόνοι/έτος. Τα ψάρια διατίθενται μέσω του πρατηρίου στο Αργοστόλι και στην εθνική και διεθνή αγορά μέσω χονδρεμπόρων-εξαγωγέων.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ-ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΙΤΗΜΑΤΑ:
1.Το κυριότερο πρόβλημα είναι το υψηλό κόστος παραγωγής σε συνδυασμό με το χαμηλό κέρδος. Το κόστος παραγωγής, καθώς ,μάλιστα, όλο και αυξάνεται-όπως και εκείνο της διάθεσης-προβληματίζουν έντονα σε ένα εξαιρετικά αβέβαιο οικονομικό περιβάλλον.
2.Οι συνεχώς απαιτούμενες επενδύσεις σε νέα τεχνολογία και το υψηλό κόστος συντήρησης αυτού του νέου εξοπλισμού συνιστούν, επίσης, ένα σημαντικό θέμα.
3. Από την Πολιτεία απαιτείται να μειωθεί η γραφειοκρατία, βοήθεια(γενικά) μεγαλύτερη…
4.Χρειάζεται καλύτερη πληροφόρηση του καταναλωτή και της κοινωνίας για τα παραγόμενα προϊόντα
5.Οι προοπτικές εξέλιξης βελτιώνονται όσο εστιάζεται η προσοχή στην υψηλή ποιότητα των παραγομένων ψαριών.
.