ΤΟ ΚΟΣΜΗΜΑ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ
1 ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ
Μια παραδοσιακή δραστηριότητα, η ελληνική αργυροχρυσοχοΐα, αντιμετωπίζει με πολλή περίσκεψη το μέλλον. Οι έμποροι προτιμούν να εισάγουν κόσμημα –επειδή η δημιουργία στην Ελλάδα είναι ακριβή-και οι εξαγωγές συρρικνώνονται. Η τιμή της πρώτης ύλης έχει δραματικά αυξηθεί, οι εργαζόμενοι εγκαταλείπουν τον κλάδο, τα καταστήματα κλείνουν… Οι «διορθωτικές κινήσεις», απ’ ότι φαίνεται, δεν έχουν ακόμη τερματιστεί και κανείς αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζει, πού θα ισορροπήσει η κατάσταση. Στην Κεφαλονιά, οι επαγγελματίες του είδους, δεν είναι, ευτυχώς πολλοί, αλλά δοκιμάζονται έντονα κατά την τελευταία τριετία όσον αφορά τους αλλοδαπούς πελάτες Η γενική, άσχημη, κατάσταση δεν τους έχει αφήσει, φυσικά, ανεπηρέαστους, όμως, η ελληνική αγορά με τις παραδοσιακές και νεωτερικές τάσεις της, τους στηρίζει . Οι οικογενειακές επιχειρήσεις που υπάρχουν, συνθέτουν μια αξιόλογη πραγματικότητα για τα μέτρα μιας μικρής επαρχιακής κοινωνίας και απευθύνονται με αγωνία στην Πολιτεία ώστε-εκτός των άλλων-να καθιερώσει αποφασιστικότερα την Κεφαλονιά,ως ποιοτικό τουριστικό προορισμό.
Μοναδικός μας οδηγός σε αυτή την σύντομη περιήγηση στον,πάντα, γοητευτικό χώρο του ελληνικού και Κεφαλονίτικου κοσμήματος, ο κοσμηματοπώλης και χρυσοχόος κ. Θ. Τζανάτος. Τον ευχαριστούμε από καρδιάς!
2. H ΑΡΓΥΡΟΧΡΥΣΟΧΟΪΑ ΣΗΜΕΡΑ
Στην χώρα μας υπάρχουν 2.500 εργαστήρια. Η Ελλάδα είναι η 7η χώρα στον κόσμο στην παραγωγή κοσμήματος, έχοντας, όμως, μόνο το 0,6% της παγκόσμιας παραγωγής. Ο κλάδος είχε 40.000 εργαζόμενους, αλλά τα τελευταία χρόνια αποχώρησαν 8000, ενώ από τα 7.500 καταστήματα εκτιμάται ότι έχουν κλείσει, τα τελευταία τρία χρόνια, τουλάχιστον 2000!Εξαγωγική δραστηριότητα αποτολμούν ελάχιστες επιχειρήσεις διότι ο ανταγωνισμός από τους Ιταλούς-που εξάγουν το 80% της παραγωγής τους-είναι εξοντωτικός, ενώ οι Τούρκοι, οι οποίοι παράγουν φθηνά, αύξησαν τις εξαγωγές κατά 40%! Η πρώτη ύλη, ο χρυσός, έχει φτάσει τα 800$ η ουγκιά. Η τιμή του έχει διπλασιαστεί τα τελευταία δυο χρόνια! Η αύξηση αυτή, ουσιαστικά, δεν πέρασε στον καταναλωτή, αλλά συμπιέστηκε το κέρδος των εμπόρων.
Στην Κεφαλονιά υπάρχουν σήμερα 2-3 άτομα που φτιάχνουν κοσμήματα κατόπιν παραγγελίας και οι υπόλοιποι- περίπου 10 καταστήματα- ασχολούνται με την εμπορία. Τα εργαστήρια παραγωγής κοσμημάτων από πολύτιμα μέταλλα είναι 3 ή 4-το να δημιουργηθεί ένα εργαστήριο κοστίζει τουλάχιστον 100.000 Ευρώ-αλλά δεν υπάρχουν αρκετές παραγγελίες και ο δημιουργός κάνει παράλληλα και τον έμπορο! Ορισμένοι από τους παραγωγούς έχουν σπουδάσει το αντικείμενο, ενώ άλλοι έχουν γνωρίσει την τέχνη, μαθητεύοντας δίπλα σε άλλους χρυσοχόους.
«Δεν νομίζω ότι μπορεί πια να αναπτυχθεί ένα εργαστήριο» παρατήρησε ο κ. Τζανάτος ο οποίος έχει σπουδάσει το αντικείμενο στην Φλωρεντία και έχει το εργαστήριο του από το 1982 και σημείωσε ότι παραγγελίες κατασκευής ή ανακατασκευής ,σήμερα, γίνονται από ελάχιστους, για ακριβά κοσμήματα! Ένα μεγάλο μερίδιο της αγοράς κοσμημάτων και λοιπών πολύτιμων, «καταλαμβάνεται», αυτή την περίοδο από το ρολόι, το οποίο έχει γίνει «μόδα» – χάρη, κυρίως στην διαφήμιση που γίνεται. Υπάρχουν άντρες και γυναίκες που αγοράζουν δυο και τρία ακριβά ρολόγια τον χρόνο! Όσο για το κόσμημα, πάντοτε υπάρχει ζήτηση από την ελληνική αγορά, εξαιτίας των γνωστών παραδοσιακών εκδηλώσεων.
Οι περίοδοι αιχμής ζήτησης είναι, φυσικά ,το καλοκαίρι κατά την διάρκεια της τουριστικής περιόδου, και τα Χριστούγεννα. Αναφέρθηκε, όμως, ότι μειώθηκε έντονα η αγοραστική ικανότητα του(ξένου) επισκέπτη κατά τα τρία τελευταία χρόνια και ανακόπηκε απότομα, η ανοδική πορεία που είχε παρατηρηθεί από την δεκαετία του 1980, μέχρι και το 2003! Ο κ. Τζανάτος απέδωσε ευθύνες στην Πολιτεία που δεν προώθησε αποφασιστικά εκείνες τις υποδομές -π.χ. το μπαστούνι για τα κρουαζιερόπλοια-που θα έφερναν στον τόπο ποιοτικότερο τουρισμό και εκτίμησε ότι η πτώση του τζίρου αυτά τα τρία χρόνια από τους αλλοδαπούς τουρίστες «ακουμπά» το 60%! Στην αγορά του Αργοστολιού, πάντως, ο επισκέπτης μπορεί να βρει επώνυμα προϊόντα σε μεγάλη ποικιλία και για όλες τις ηλικίες, τα οποία δεν μπορεί να τα βρει εύκολα σε άλλες ελληνικές επαρχιακές πόλεις, και, μάλιστα, τα προμηθεύεται, εδώ,σε καλύτερες τιμές από αυτές που τα βρίσκει σε Παρίσι, Λονδίνο, Νέα Υόρκη! Στο κόσμημα, η αγορά μας, είναι πιο φθηνή από την Αγγλία, στους πολύτιμους λίθους, αγοράζει ο πελάτης στην μισή τιμή σε σχέση με τις μεγάλες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ενώ στο επώνυμο ρολόϊ παρά το ότι οι προτεινόμενες τιμές είναι ίδιες σε όλο τον κόσμο, (διαφέρει, φυσικά, από χώρα σε χώρα, ο Φ.Π.Α.),ο ντόπιος καταστηματάρχης πουλάει ,επίσης, φθηνότερα παρέχοντας έκπτωση στον πελάτη του.
3.ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΕΦΑΛΟΝΙΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ;
Δεν υπάρχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στην Κεφαλονίτικη αργυροχρυσοχοΐα. Αν και υπάρχει παρελθόν, δεν υπάρχει ουσιαστικά μια Κεφαλονίτικη τεχνοτροπία- ιδιαιτερότητα στην δημιουργία κοσμημάτων. Δεν υπάρχει, λοιπόν, «Κεφαλονίτικη Σχολή».Η Κεφαλονίτικη αργυροχρυσοχοΐα ξεκινάει από το αρχές του 20ου αιώνα-κατά τον κ. Τζανάτο-με έντονη επίδραση από την Δύση. Η παραγωγή μέχρι την δεκαετία του 1960 περιοριζόταν στις βέρες, στα σταυρουδάκια, στη χειροποίητη καδένα… Δεν υπήρχε, δηλαδή, μεγάλη ποικιλία όσον αφορά τα παραγόμενα είδη. Άλλωστε, ο Παγκόσμιος πόλεμος και ο σεισμός έπληξαν ιδιαίτερα την δημιουργία ειδών πολυτελείας και, φυσικά την παραγωγή κοσμήματος.
«Στην δεκαετία του 1960, κυριαρχούσε στις προθήκες των ελληνικών κοσμηματοπωλείων το ελληνικό κόσμημα, δημιουργήματα εμπνευσμένα από την αρχαϊκή, μυκηναϊκή ή την βυζαντινή τεχνοτροπία …Αυτοί που υπήρχαν στην Κεφαλονιά πριν από 30 χρόνια, δηλαδή, δυο ή τρία μαγαζιά, παρήγαγαν souvenir,κοσμήματα με τοπικά θέματα, π.χ. με τον Κέφαλο ή τον Άγιο Γεράσιμο, τα οποία διοχέτευαν στους Έλληνες του εξωτερικού που επισκέπτονταν το νησί. Γίνεται και σήμερα αυτό- αναμνηστικά, κυρίως, που αποδίδονται σε επιφανείς επισκέπτες μας- αλλά φθίνει..»μας είπε ο κ Τζανάτος και συμπλήρωσε: «Δεν λείπει, φυσικά, η τέχνη από τις προαναφερόμενες κατασκευές και γίνονταν κατά παραγγελία πολλές δουλειές τότε-την δεκαετία του 1960 και μέχρι τα τέλη του 1970- διότι δεν υπήρχε ποικιλία στο κόσμημα και αναγκαζόσουν να κατασκευάσεις αυτό που επιθυμούσε ο πελάτης σου !Σήμερα, υπάρχει μεγάλη ποικιλία και ο πελάτης δεν ξέρει τι να πρωτοδιαλέξει!».Η τάση, πάντως, που κυριαρχεί ,τώρα, στο κόσμημα, είναι η καθιέρωση πιο απλών μορφών που προορίζονται για καθημερινή χρήση. Από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας η ελληνική αγορά έχει αρχίσει να εκτιμά-κι εξακολουθεί να επιδίδεται σε τέτοιες αγορές-τα διαμάντια και τους πολύτιμους λίθους
4.ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΡΓΥΡΟΧΡΥΣΟΧΟΩΝ: ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ;
Η Πολιτεία δεν ελέγχει και, κυρίως, αυτό που διασφαλίζει τον αγοραστή είναι η προσωπική σχέση με τον πωλητή, καθώς ,είναι περίπου αδύνατον να διαπιστώνει την ώρα της αγοράς, αν αυτό που αγοράζει, συνάδει με τις διαβεβαιώσεις του καταστηματάρχη!
Με την ευκαιρία αυτής της διαπίστωσης ο κ Τζανάτος, θέλησε να προτείνει, μέσα από το Περιοδικό μας, στους συναδέλφους του να δημιουργήσουν έναν Σύλλογο, ώστε , εκτός των άλλων, να συμφωνηθεί η τήρηση κάποιων προδιαγραφών στην πώληση κοσμημάτων, να είναι αμιγώς χρυσοχοεία, να συμφωνηθούν ζητήματα καλοκαιρινού ωραρίου,να μην υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός. Ο κ. Τζανάτος πρόσθεσε ότι και κατά το παρελθόν είχε γίνει απόπειρα, δίχως επιτυχία, για την δημιουργία Συλλόγου, αλλά κατά την παρούσα φάση, όπου οι καταναλωτές δεν είναι τόσο πρόθυμοι όσο ήταν παλιότερα, και το κέρδος των εμπόρων-παραγωγών συμπιέζεται εξαιτίας της αύξησης στην τιμή των πρώτων υλών, τα πράγματα μοιάζουν περισσότερα ώριμα. Υπάρχουν, επιπλέον, και οι «παραδοσιακοί εχθροί», όπως είναι το παρεμπόριο και οι απομιμήσεις, αλλά και οι λιγότερο «παραδοσιακοί»-όπως είναι οι τηλεπωλήσεις-που πρέπει να αντιμετωπιστούν! Ειδικότερα, όσον αφορά τις απομιμήσεις στον κλάδο της ωρολογοποιίας, πρέπει να προσέχει ο αγοραστής να μην αγοράζει από οποιοδήποτε κατάστημα, είδη πολυτελείας.
«Δεν είναι εύκολο να πάρεις ένα rolex με 200, 300 ή1000 Ευρώ. Η τιμή ενός γνήσιου ξεκινάει από τα 3000 Ευρώ! Η Πολιτεία, αφήνει στις τουριστικές περιοχές, να πουλάνε ελεύθερα σε δρόμους και πεζοδρόμια, ενώ μου έχουν αναφέρει ότι απομιμήσεις πουλιόνται ακόμη και σε καταστήματα(!)» παρατήρησε ο κ. Τζανάτος
5.ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ;
1) Υπάρχει η δυνατότητα, εφόσον υπάρχει διάθεση και βοηθήσουν και οι συγκυρίες, να αναπτυχθεί η ντόπια αργυροχρυσοχοΐα στην κατεύθυνση να δημιουργούνται αναμνηστικά με έντονα Κεφαλονίτικο χρώμα.
2) Στην Ελλάδα, γενικώς, έχουμε μια παράδοση 5.000 ετών, παράγουμε κόσμημα και ,κατά συνέπεια, ακόμη σχεδιάζουμε κόσμημα. Αυτό θα πρέπει να «συγκινήσει»την Πολιτεία και να την ωθήσει να πάρει κάποια μέτρα υπέρ της αργυροχρυσοχοΐας .Επιπροσθέτως , θα πρέπει να ειπωθεί ότι οι επιχειρηματίες του είδους έχουν δεσμεύσει υπολογίσιμα Κεφάλαια στην προσπάθειά τους να είναι ανταγωνιστικοί και έχουν αναλάβει, με σημαντικό ρίσκο, να είναι «πρεσβευτές» του ελληνικού πολιτισμού διασώζοντας και διαδίδοντας με την τέχνη τους το διαχρονικό ελληνικό κόσμημα. Πρέπει, λοιπόν, να δοθούν κίνητρα στους νέους ανθρώπους ώστε να εκπαιδευτούν και να ασχοληθούν με το αντικείμενο. Σημειώνουμε ,ότι δεν υπάρχει Τ. Ε. Ι αργυροχρυσοχοΐας , παρά ,μόνο τμήματα Ι.Ε.Κ και του ΕΛ.Κ.Α.-που υπάγεται στον ΕΟΜΜΕΧ- με βεβαίωση σπουδών. (Στο εξωτερικό, στην Ιταλία και στο Λονδίνο, υπάρχουν φημισμένες Σχολές σε ανώτερο επίπεδο, που δέχονται περιορισμένο αριθμό σπουδαστών.)Στην Κεφαλονιά, θα μπορούσε, ίσως, μέσα από τον ΕΟΜΜΕΧ να προκληθεί κάποια εκπαιδευτική διαδικασία.