ΓΕΩΤΟΥΡΙΣΜΟΣ:ΜΙΑ ΔΥΝΑΤΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ!(ΜΕΡΟΣ Β΄)
Ιδού, λοιπόν, το Β΄μέρος του αφιερώματός μας στον Γεωτουρισμό. Σε αυτό το Β΄μέρος, φιλοξενούμε τον έμπειρο μελετητή κ. Σταρίδα και κάνουμε μια σύντομη αναφορά στην κεφαλονίτικη απόπειρα. Η άποψή μας ,πάντως, είναι να έχετε μπροστά σας και το Α΄μέρος του αφιερώματος καθώς διαβάζετε την συνέντευξη με τον κ. Σταρίδα, εκτιμώντας ότι αυτό, θα διευκολύνει κατά πολύ την κατανόησης του περιεχομένου της και, εν τέλει, θα βοηθήσει να έχετε μια ολοκληρωμένη εικόνα επί του θέματος.
Τα δυο-τρία κρίσιμα ζητήματα, είναι, κατά την άποψή μας, τα εξής:
1)Μήπως η δημιουργία του γεωπάρκου στην Κεφαλονιά επιφέρει τέτοιους περιορισμούς στη δόμηση και τέτοιες χωροταξικές δυσχέρειες που θα καθιστούσαν το όλο εγχείρημα απρόσφορο για την τοπική κοινωνία; 2) Πώς εννοούμε το γεωπάρκο στην Κεφαλονιά; 3)Ποια διαδικασία πρέπει να επιλέξουμε;
Ας ξεκινήσουμε από το πρώτο. Το παράδειγμα του «Απολιθωμένου Δάσους στη Λέσβο» δείχνει ότι οι αρχικές αμφιβολίες των κατοίκων μετατράπηκαν αρκετά σύντομα σε μια άνευ επιφυλάξεων αποδοχή, καθώς διαπίστωσαν τα οικονομικά οφέλη που προέκυψαν για την τοπική κοινωνία. Και ο κ.Γάτσιος και ο κ.Σταρίδας-με τους οποίους το συζητήσαμε-το βεβαιώνουν Είναι κατανοητό, βεβαίως, να ανησυχούμε για το είδος της προστασίας(ασφυκτική;) που το παρόν καθεστώς αναγνώρισης προτάσσει, αλλά είναι λογικό να ρωτήσουμε και να μάθουμε από αυτούς που προηγήθηκαν. Το συμπέρασμα; Νομίζω πως δεν υπάρχει πρόβλημα αρκεί να δημιουργήσουμε ένα αξιόλογο γεωπάρκο.
Το δεύτερο θέμα του τίθεται είναι πώς εννοούμε την δημιουργία ενός γεωπάρκου στο νησί. Έχω την εντύπωση ότι το επικρατέστερο σενάριο είναι η δημιουργία περιφερειακού πάρκου στη Σάμη(σπηλιές) και η δημιουργία ενός δικτύου επισκέψιμων γεωμορφολογικών σχηματισμών και Μουσείων(π.χ. «μουσείο Σεισμού»,Καταβόθρες, Κουνόπετρα και ασκύλακας κ.λ.π.)
Για το τρίτο ζήτημα δεν υπάρχει δεύτερη άποψη:Θα πρέπει να μοχθήσουμε και για την ελληνική και για την ευρωπαϊκή αναγνώριση, ταυτόχρονα!
Τ.Β.
ΣΠ.ΣΤΑΡΙΔΑΣ*: ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΕΙΝΑΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ!
1.ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΓΕΩΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Γεωτουρισμός είναι μια μορφή εναλλακτικού τουρισμού. Μπορεί να αποτελεί στοιχείο που εμπλουτίζει το «τουριστικό πακέτο».Τα γεωμορφολογικά φαινόμενα, όμως, μπορεί και να αποτελούν την κύρια αιτία για να επισκεφθεί κάποιος έναν τόπο! Όμως,ο «αυτό καθ εαυτό γεωτουρίστας»,αυτός που θα έρθει αποκλειστικά για κάποια γεωφαινόμενα, αποτελεί εξαίρεση και δεν μπορεί να στηρίξει τον γεωτουρισμό ως αυτόνομο κλάδο!
-Δεν είναι, λοιπόν, «καταδυτικός τουρισμός»!
–Αναφέρεται στο “Geotourism”:Υπάρχει π.χ. ένας συγκεκριμένος βράχος, σε απόσταση 3.000 χλμ από την πόλη. Το αν πάρω τους τουρίστες από την πόλη και να τους πάω εκεί,για αν δουν αποκλειστικά τον βράχο, είναι λάθος! Αν, όμως, έχω διαμορφώσει μια διαδρομή μέχρι τον βράχο και η διαδρομή σου μείνει αξέχαστη…το πράγμα αλλάζει! Ας προσχωρήσουμε, λοιπόν, σε μια ευρύτερη έννοια του γεωτουρισμού: «Πηγαίνω να δω πέντε βράχους ή σπηλιές, αλλά, εκτός από αυτά, θα κάνω κι άλλα δέκα πράγματα, θα πάω και σε ένα Μουσείο, θα κάνω και ποδηλασία, θα μείνω και σε ένα παραδοσιακό κατάλυμα κ.λ.π.!».Το γεωπάρκο της Λέσβου πήρε, νομίζω, το 2009, το Α΄ βραβείο ευρωπαϊκού οικοτουρισμού ! Είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα γεωτουρισμού! Με επίκεντρο το απολιθωμένο δάσος ,αυτοί δημιούργησαν μια σειρά από δραστηριότητες προκειμένου να ικανοποιήσουν και αυτόν που δεν είναι γεωτουρίστας! Αν μια περιοχή θέλει να αναπτύξει αυτού του είδους τον τουρισμό προσπαθεί να ανοίξει όσο μπορεί την «βεντάλια των target groups»!
2.ΠΕΡΙ ΓΕΩΠΑΡΚΟΥ
Εμφανίστηκε πρώτη φορά στον νόμο 3937/31-03-11.Ξεχάστε για λίγο πώς ορίζεται σε αυτό τον νόμο! Το ευρωπαϊκό δίκτυο το ορίζει ως ικανή έκταση με γεωλογικά μνημεία που προσφέρεται για εκπαιδευτικές γεωτουριστικές δραστηριότητες που εμπνέει πολιτικές προστασίας και διατήρησης γεωλογικής κληρονομιάς καθώς και δραστηριότητες ανάδειξης και προσφέρει ευκαιρίες οικονομικής ανάπτυξης. Είναι, κατά συνέπεια, τρισυπόστατο! Ασφαλώς, δεν είναι γεωπάρκο μια περιοχή που την κλείνουμε και δεν αφήνουμε κανέναν να μπει μέσα! Πρόκειται για κάτι που η ίδια η κοινωνία και όχι ,απλώς ένας φορέας διαχείρισης αναδεικνύει και αξιοποιεί.. Μια περιοχή για να έχει το σήμα και να ενταχθεί στα ευρωπαϊκά γεωπάρκα χρειάζεται να υπάρχουν ορισμένες προδιαγραφές που ορίζονται επαρκώς στα σχετικά έντυπα-που η συμπλήρωσή τους δεν είναι μια απλή ιστορία μια και απαιτούνται αρκετά προαπαιτούμενα όπως είναι ύπαρξη φορέα διαχείρισης, συνεργασία με τουριστικούς πράκτορες, πλάνα δράσης κ.λ.π.
-Μοιάζει αρκετά γραφειοκρατικό!
-Θα έλεγα πως όχι! Είναι εξαιρετικά δημιουργικό και ,ευτυχώς, που απαιτούνται πολλά στοιχεία !Πρέπει να υπάρχει ένα υψηλό επίπεδο ποιότητας για να προσελκύσεις επισκέπτες! Επιπλέον, κάθε τρία χρόνια , γίνεται επανεκτίμηση! Από το 2001 που υπάρχει το Δίκτυο πολλά μέλη έχουν προσθαφαιρεθεί!
-Έχει πολλά μέλη το Δίκτυο;
-Αυτή τη στιγμή έχει σαράντα μέλη από Αγγλία, Σκωτία, Νορβηγία, Ισπανία Φινλανδία, Ιταλία κ.λ.π. Τα ελληνικά πάρκα ενταχθήκανε στο δίκτυο ευρωπαϊκών Γεωπάρκων. Στη συνέχεια έγινε συμφωνία -νομίζω το 2004-ανάμεσα στο ευρωπαϊκό Δίκτυο και την Ουνέσκο και τα ευρωπαϊκά γεωπάρκα αναγνωρίστηκαν και από το Δίκτυο της Ουνέσκο που είναι παγκόσμιας εμβέλειας και περιλαμβάνει-εκτός των άλλων-τα εξαιρετικά της Κίνας, αυτά του Ιράν, της Βραζιλίας κ.λ.π.
Στην εθνική μας νομοθεσία υπήρχε, βέβαια, κενό! Εμείς π.χ. κάναμε γεωπάρκο στον Ψηλορείτη, αλλά με βάση ποια νομοθεσία προστατεύονται τα μνημεία, πώς τίθενται οι περιορισμοί, οι όροι, οι δυνατότητες; Κατά την κρίση μου ο υπάρχον νόμος 3937 δεν δίνει τις ακριβείς απαντήσεις που χρειαζόμαστε!
3.ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑ
-Με το άρθρο 5,δίνονται στις παραγράφους 1-5 κάποιοι χαρακτηρισμοί και ορίζεται τι απαγορεύεται και τι όχι! Στο 3.1 και 3.2 ορίζονται τα Εθνικά πάρκα και τα Περιφερειακά, αλλά δεν διαχωρίζονται εύκολα! Αυτό που εμείς ,σήμερα, γνωρίζουμε ως γεωπάρκα , είναι αυτά που ο νόμος αναφέρει ως Περιφερειακά! Στη παράγραφο 3 στο εδάφιο β και στο εδάφιο ε μας λένε τι πρέπει να κάνουμε στα γεωπάρκα ,αναφέρονται, μάλιστα στις «ήπιες ασχολίες» (εδάφιο ε) και όχι στην ήπια ανάπτυξη και έτσι, δεν δίνονται όροι δόμησης ή περιορισμοί ή Ζ.Ο.Ε.- δεν είναι ξεκάθαρο το πράγμα! Στο 3.2, εδάφιο δ, αναφέρονται: «Τα περιφερειακά πάρκα μπορεί να περιλαμβάνουν οικιστικές ενότητες ως περιφερειακές ζώνες των προστατευτέων αντικειμένων, οι οποίες ορίζονται ως περιοχές οικοανάπτυξης. Στις ζώνες αυτές ενισχύεται με κίνητρα η άσκηση ήπιων και περιβαλλοντικά φιλικών ασχολιών και παραγωγικών δραστηριοτήτων». Ο νόμος δίνει, φυσικά, κατευθύνσεις, αλλά…οι περιγραφές και χωροθετήσεις δραστηριοτήτων δεν είναι σαφείς. Στην παράγραφο 5,εδάφιο α του Άρθρου 5, ο νόμος αναφέρεται σε προστατευόμενα τοπία, που μπορεί να δίνεται η ονομασία «γεωπάρκο» …και με μπερδεύει! Πιθανόν να εννοεί, τελικώς, ότι τα Περιφερειακά πάρκα περιέχουν προστατευόμενα τοπία…Ο νόμος, πάντως, παρά τα προβλήματά του, δεν πιστεύω ότι είναι κακός. Θεωρώ ότι είναι ένα σπουδαίο βήμα! Ελπίζω, στο μέλλον, να έχουμε συμπληρωματικές και ερμηνευτικές εγκυκλίους.
-Στους «προστατευόμενους φυσικούς σχηματισμούς»(άρθρο 5, εδάφιο β) τα πράγματα είναι σαφέστερα!
-Ναι, εδώ είναι πιο εύκολο!
–Με την ευκαιρία:Έχοντας ως δεδομένο ότι μπορεί μια περιοχή να αναγνωρισθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο ως γεωπάρκο, χωρίς να προαπαιτείται η εθνική αναγνώριση τι θα πρέπει να επιδιώξει μια περιοχή που τώρα θέλει να ξεκινήσει τη διαδικασία αναγνώρισης;
– Οι μελέτες και αιτήσεις που θα γίνουν για να ενταχθεί μια περιοχή στο ευρωπαϊκό δίκτυο γεωπάρκων -οικοσυστημάτων, γεωλογικές κ. α. -θα είναι ταυτόχρονα και αυτά που θα προσκομιστούν στην Περιφέρεια .Συνεπώς, η αναγνώριση μιας περιοχής και σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο μπορεί να γίνει παράλληλα!
4.ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ
-Γνωρίζετε καλύτερα από μένα ότι η Κεφαλονιά αποτελεί την πιο σεισμική περιοχή της Ευρώπης! Αυτό είναι κάτι πολύ κακό, αλλά ταυτόχρονα και πολύ καλό, υπό την έννοια ότι θα μπορούσε ΟΛΗ η Κεφαλονιά να είναι τεράστιο Εθνικό γεωπάρκο αφιερωμένο στα σεισμικά φαινόμενα!
–Όλο το νησί ,προφανώς θα εμπεριέχει 10 -20 γεώτοπους, ή μεμονωμένα γεωλογικά μνημεία! Ένα γεωπάρκο θα πρέπει να περικλείει όλα αυτά και αν όλα αυτά βρίσκονται μαζεμένα σε μια συγκεκριμένη περιοχή, αυτή οριοθετείται ως γεωπάρκο.. Θέλω να πω ότι το γεωπάρκο πρέπει να είναι πλούσιο σε περιεχόμενο και όχι να περικλείει γεωφαινόμενα που συναντώνται αραιά και πού! Κατά συνέπεια, δεν γίνεται να έχουμε εδώ ένα πάρκο που θα περικλείει όλο το νησί!
Η Κεφαλονιά, όμως, εκ της θέσεώς της, έχει, πράγματι, ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και μπορεί να γίνει ένα υπαίθριο -και όχι μόνο- σχολείο, ευρωπαϊκής εμβέλειας, για ενημέρωση και εκπαίδευση σχετικά με τους σεισμούς!
-Δεν έχουμε ούτε «Μουσείο σεισμών»!
-Απέναντί μου, εδώ στην Κρήτη, απέναντι από το γραφείο μου ,είναι το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας που περιέχει και… «προσομοίωση σεισμών»!Θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο να το φτιάξετε και να εμπλουτίσετε το «τουριστικό σας πακέτο»!Για να γίνει το Μουσείο χρειάζεται επιστημονικό προσωπικό να καταγράψει τι υπάρχει, και να κάνει οικονομοτεχνικές μελέτες ώστε ,στη συνέχεια, να αναζητηθούν χρηματοδοτικές ευκαιρίες….
-Θα μου πούνε κάποιοι:Αν δημιουργήσουμε ένα Περιφερειακό γεωπάρκο στην περιοχή της Σάμης με αφορμή και αιτία των σπηλαιολογικό πλούτο της περιοχής, δεν θα δημιουργήσουμε με τους περιορισμούς δόμησης- και λοιπούς περιορισμούς-προβλήματα στην οικιστική ανάπτυξη;
– Ο νόμος αναφέρει -Άρθρο 4, παράγραφος 5-ότι στα Πάρκα χρειάζεται να γίνονται σχέδια διαχείρισης, τα οποία θα περιλαμβάνουν περιορισμούς δόμησης, Γιατί ,όμως, να μην έχουν περιορισμούς δόμησης; Δεν υπονοώ ότι σε αυτό τα θέμα θα πρέπει να υιοθετήσουμε ακραίες απόψεις!
-Το ζήτημα είναι αν τα οφέλη θα είναι περισσότερα από τις ζημιές!
Ακόμα και τον «μαζικό τουρίστα» θα τον πας στο Μουσείο σου και θα τον ξεναγήσεις στα γεωφαινόμενα και, επομένως, θα έχεις άμεσα κέρδη- π.χ αναμνηστικά, αναψυκτικά, εκδόσεις κ.λ.π.! Μην τα υποτιμάτε! Δεν είναι λίγα! Έχουμε, έπειτα, τα έμμεσα κέρδη:Θα δημιουργηθούν υποδομές- δρόμοι, μονοπάτια, σημάνσεις κ.λ.π. προς όφελος όλων των κατοίκων. Οι ντόπιοι θα δημιουργήσουν σιγά-σιγά δραστηριότητες αθλητικού τουρισμού, παραδοσιακά καφενεία, εστιατόρια και καταλύματα, θα πουλήσουν τοπικά προϊόντα…Τέλος, θα υπάρξει μεγάλη ωφέλεια όσον αφορά την προβολή. Κατά την άποψή μου τα οφέλη είναι εξαιρετικά σημαντικά!
-Μου λέτε, λοιπόν, ότι με βάση και την ελληνική εμπειρία -π. χ. το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου-οι οικονομικές και αναπτυξιακές επιπτώσεις είναι πολύ θετικές!
-Βεβαίως! Αλλά το βασικότερο είναι να το θέλουν οι ντόπιοι, να είναι πεπεισμένοι και αποφασισμένοι! Πρέπει επιπλέον ,για να πετύχει το εγχείρημα, να εμπλακεί η Πολιτεία, οι τουριστικοί πράκτορες κ.α. Αν θέλετε πάντως, μια πιο συγκεκριμένη καταγραφή του οικονομικού οφέλους μπορείτε να απευθυνθείτε στο Γεωπάρκο του Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου.
-Πως θα σας φαινόταν να δημιουργήσουμε στο νησί μας ένα Περιφερειακό Πάρκο -ίσως ένα σπηλαιολογικό-που μαζί με γεωμορφολογικούς σχηματισμούς να αποτελέσουν ένα επισκέψιμο δίκτυο;
-Όλοι οι γεώτοποι και διατηρητέα μνημεία πρέπει να καταγραφούν και να ανήκουν στο γεωπάρκο σας! Με την ευρωπαϊκή έννοια, έτσι πρέπει να κάνετε:Να δημιουργήσετε ένα επισκέψιμο δίκτυο-διότι με τον ελληνικό νόμο υπάρχει σαφή οριοθέτηση περιοχής- μια ελκυστική, δηλαδή, διαδρομή με διάφορα επισκέψιμα σημεία!
————————————————————————————————————-
* Ο Σπύρος Ι. Σταρίδας, Γεωλόγος και (MSc) Engineering Project Manager, είναι επικεφαλής του μελετητικού Γραφείου «Σπύρος Ι. Σταρίδας & Συνεργάτες» που αναλαμβάνει την εκπόνηση μελετών και τη διαχείριση έργων με αντικείμενο τη γεωλογία και το περιβάλλον
MEINAME ΣΤΑ ΜΙΣΑ (ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ)!
Ο τέως Νομάρχης κ. Δ. Γεωργάτος είχε δώσει εντολή στον κ. περιβαλλοντολόγο της Δ/νσης Περιβάλλοντος της Ν.Α. κ. Σπύρο Γάτσιο να ερευνήσει την δυνατότητα να ενταχθεί η Κεφαλονιά στο Forum των Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων. Ο κ. Γάτσιος προχώρησε σε καταγραφή των γεωφαινομένων και ήρθε σε επαφή- κυρίως-με τον κ.Ζούρο («Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου») και τους κ.κ. Δρακάτο και Φασουλά, προκειμένου να σχηματίσει άποψη για τις δυνατότητες επιτυχίας και τις διαδικαστικές λεπτομέρειες. Οι συνομιλητές του κ. Γάτσιου ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικοί όσον αφορά το εγχείρημα και το 2008 η Ν.Α. Κεφαλληνίας και Ιθάκης συμμετείχε ως παρατηρητής στο 3ο Διεθνές Συνέδριο για τα γεωπάρκα στη Γερμανία.
H Ν.Α. έδωσε το παρών στο 9ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Γεωπάρκων που πραγματοποιήθηκε από 1-5 Οκτωβρίου 2010 στη Μυτιλήνη με αντιπροσωπεία αποτελούμενη από τον Γενικό Γραμματέα της Ν.Α. κ. Γιώργο Κουμουνδούρο και τον κ. Σπύρο Γάτσιο. Στις εργασίες του Συνεδρίου συμμετείχαν 350 σύνεδροι από 41 χώρες από ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη καθώς και από χώρες όπως, Αυστραλία, Βιετνάμ, Βραζιλία, Αιθιοπία, Μαλαισία, Ινδία, Κίνα, Ουρουγουάη, Σαουδική Αραβία, Χιλή, Κορέα κ.α.
Η Ν.Α. Κεφ/νίας & Ιθάκης πραγματοποίησε παρουσίαση των γεωμορφολογικών φαινομένων. Ο κ. Ζούρος -αλλά και άλλοι-στο προαναφερόμενο Συνέδριο εξέφρασαν την άποψη-κατά τον κ. Γάτσιο -ότι σχεδόν όλο το νησί θα πρέπει να ενταχθεί στα γεωπάρκα.
Οι αυτοδιοικητικές αλλαγές που ακολούθησαν δεν επέτρεψαν την, μέχρι σήμερα ,δημιουργία Φορέα Διαχείρισης και την ανάθεση δημιουργίας φακέλου σε μελετητικό γραφείο ή και Πανεπιστήμιο, προκειμένου να τεκμηριωθεί και να «ωριμάσει» το αίτημα ένταξης στα «ευρωπαϊκά γεωπάρκα».
(Πού βρισκόμαστε:Ο ΑντιΠεριφερειάρχης κ. Σ. Κουρής έχει ενημερωθεί για το όλο θέμα και αναμένεται να το φέρει προς συζήτηση και έγκριση σε αμέσως προσεχή συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου)
Αργοστόλι 17/11/11
